USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

leń na wyszynk piwa, za które płacono 3—5 grzywieN. Przy znacznej
ilości karczem w Księstwie dochód ten stanowił pewną wartość 57 .
W litewskich starostwach był osobny podatek wynoszący 1 / 2 grzywny
od warzenia piwa-cienkusza (Dünnbier) 58 .
Ilość gotówki odprowadzanej przez starostwa ilustruje tabela 8 59 .
Widać z niej, że wpływy ze starostw były nieregularne i niskie, co
wynikało z faktu, że w niektórych starostwach rozchody przewyższały
dochody, stąd nie było czego odprowadzać do kamery rentowej. Związane
to było także z nadużyciami popełnianymi przez urzędników książęcych.
Zdaniem K. Nostitza 60 w ciągu rządów Albrechta i Albrechta Fryderyka
do r. 1574 jego władcy zostali oszukani na co najmniej 100 000 guldenów
przez swoich urzędników. A zatem liczne zastawy wraz z nadużyciami
starostw w domenach książęcych były przyczyną zmniejszania
się potencjału gospodarczego księcia. Wreszcie prawie ciągle 1 / 3 starostw
była w zastawie, co znacznie zmniejszało dochody książęce.
Niemniej na podstawie powyższego zestawienia należy stwierdzić,
iż w II połowie XVI w. nastąpił znaczny wzrost dochodów, co należy
wiązać z rozwojem gospodarki, ale także ze spadkiem wartości pieniądza.
Zestawienie przez H. Schweichlera 61 dochodów za okresy pięcioletnie
jest niedokładne dla końcowych lat, gdyż — jak to wynika z dołączonej
tabeli — nie zgadza się z jego danymi szczegółowymi, a poza tym zestawienie
sporządzone jest niejasno. Zresztą wydaje się, iż całe zagadnienie
winno być jeszcze raz rzetelnie przebadane na podstawie archiwaliów
królewieckich. Niemniej błędem byłoby niewykorzystanie dotychczasowych
wyników.
57
Ibid., s. 12.
58
HB, s. 85 przypis 1.
59
Tabelę sporządzono na podstawie H. Schweichlera, op. cit., s. 40—42;
dla uproszczenia nie podano szelągów i denarów.
60
HB, s. 154—155 § 1: „In gemein wil ich etwass setzen und gleube eigentlich,
das die zeit sieder der alter herr regirt, und bey dem jungen hern biss zu diss
74 jähr über hundert tausent gulden werd nort an liegenden gründen beide hern
betrogen wurden sein, nicht von armen, sünder von denen, die für die treusten
und besten gehalten wurden und mein gster herr hochloblicher gedechtnuss am
meisten vertrauet".
61
H. S c h w e i c h 1 e r, op. cit., s. 46—47: „Tabelle der Einnahmen der herzoglichen
Domänenämter von 5 zu 5 Jahren":
Rok Grzywny
1530:
20 072
1536:
5 265
1540:
9 815
1546:
25 020
1550:
35 388
1556:
38 732
1561:
36 038
1565:
63 743
1568:
67 550
(dotyczy tylko samego roku 1568)
Szelągi
49
18
—
—
14
16
57
19
30
Denary
3
20
—
—
39
55
P/l
5
27'/.
3 — Ustawa o rządzie Prus 33