USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

azowe potwierdzenie przywilejów przy objęciu rządów przez nowego
władcę 31 .
14 stycznia 1566 r. wysłano posłów do książąt dopuszczonych do lenna
z dokumentami o przysiędze wierności i potwierdzeniu przywilejów,
z prośbą o szybką ratyfikację. Kanclerz wówczas powiedział, iż dwa
urzędy nadradców obsadzone obecnie przez nieindygenów nie będą stanowić
precedensu dla książąt dopuszczonych do lenna 32 . Dalsze pertraktacje
w tej sprawie zostały udaremnione w związku z interwencją Polski
w wewnętrzne sprawy Księstwa Pruskiego na sejmie królewieckim od
5 sierpnia do 2 listopada 1566 r. Na tym też sejmie III część Regimentsnottel
doczekała się potwierdzenia przez Polskę w recesie sejmowym
z 5 października 1566 r., potwierdzonym przez komisarzy królewskich 33 .
Pisano tam, że w sprawie władzy świeckiej książę chce trzymać się
litera po literze przywileju z r. 1542, a zwłaszcza żeby rząd i inne urzędy
były obsadzone przez szlachtę miejscową 34 . Mocno podkreślono jedynie
to, iż urzędy te nie są urzędami dożywotnimi ani dziedzicznymi, ani
że książę nie może z nich zwalniać bez podania powodów. Izba nadradców
{Oberratsstube) ma mieć obecnie odmienny skład, a mianowicie
5 ze szlachty i 3 doktorów, też indygenów, ale w razie ich braku mogą
być obcy 35 .
W recesie z 5 października 1566 r. znalazła się sprawa urzędu biskupiego
z I części Regimentsnottel w nieco zmienionej wersji. I ją potwierdzają
komisarze królewscy. Mogłoby tu powstać pytanie, dlaczego
w r. 1543, 1544 czy później król Zygmunt Stary nie potwierdził Regimentsnottel,
a teraz Zygmunt August czyni to z taką łatwością. Decyzje powyższe
podyktowane były odmiennymi warunkami. W r. 1566 okazało się
bowiem, że stany Prus Książęcych zwróciły się o pomoc do Polski przeciw
nowym radcom, ludziom obcym, którzy w księstwie objęli rządy, a poczynania
ich zmierzały również przeciw państwu zwierzchniemu — Polsce.
Ten nowo powstały sojusz Polski ze stanami Prus Książęcych, ograniczający
maksymalnie władzę książęcą (książę nie może zawierać żadnych
układów bez Polski i stanów swego księstwa, a stany Prus Książęcych
mają prawo odwoływać się do Polski przeciw niewłaściwemu postępowa-
31
M. T o e p p e n, Zur Geschichte..., s. 457.
32
M. Toeppen, Zur Geschichte..., s. 458.
33
Priv. fol. 60—62.
34
Priv. fol. 61: „Was die Bestallung des weltlichen Regiments betrifft (wollen
es Fürstl. Durchlauts derselben Anno ein tausend fünft hundert und zwey und
vierzig Landen und Leuten gegebenen Privilegij fortstellen) und solle dissfals alienhalben
dem Buchstaben gemess in alle wege gehalten werden (also) das zu Regiments
und andern Embtern vor allen Ausslendern vom Adel Einzöglinge dieses
Landes die Fürstliche Durchl, und den Landen nützlich vorsein und dienen können
gebrauchet werden sollen".
35
Ibid., fol. 61.
185