USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

osobiście objaśnił zawarcie traktatu pokojowego z Polską, zrzucając
wszystkie dotychczasowe nieszczęścia na karb Zakonu, potem nastąpiło
odczytanie artykułów pokojowych. Przemawiał też Jerzy Bażyński.
28 maja Jerzy Kunheim w imieniu stanów zadeklarował zgodę i chęć
stanów złożenia księciu i komisarzom królewskim hołdu. Wystąpienie to
było poprzedzone obradami stanów i tylko radę miejską trzeba było
nakłaniać do powzięcia pozytywnej uchwały. Stało się to za staraniem
Fryderyka Heydecka, Kunheim w swoim przemówieniu prosił księcia,
aby nie trzymał przy sobie obcych doradców.
Książę odrzucił to żądanie, niemniej obiecał, że rząd będzie „chrześcijański".
Tego dnia przed wielkimi schodami zamkowymi stany złożyły
hołd, a w dniach 29—30 maja uchwaliły księciu znaczne wsparcie pieniężne,
w wysokości 82 000 guldenów. Dopełnić hołdu nie chciało siedmiu
opornych Krzyżaków. Byli to: Henryk Miltitz, Quirin Schlick, Adrian,
Leo i Faustin Waiblingen, Filip Creutz, Jan von der Gabelentz 153 —
wszyscy, wiekiem już nie najmłodsi, stanowili dotąd opozycję przeciw
sekularyzacji. Ale już 31 maja złożył hołd Filip Creutz i kilku z nich.
Nikt z nich na razie nie opuścił Prus. W czasie hołdu w dniu 31 maja
miał miejsce tego rodzaju incydent, że Krzyżakowi Kasprowi Blumenau
szlachcic zwany „alt Pilgerm" wyciął z płaszcza krzyż 154 . Był to ostatni
moment istnienia Krzyżaków w Prusach.
Objęcie lenna przez Albrechta odbyło się więc bez zakłóceń. Opór
pozostałych Krzyżaków i rady Królewca został łatwo przełamany. Książę
przyniósł bowiem ze sobą pokój i był rzecznikiem luteranizmu, który
ogarnął już czołowe grupy społeczne. Interesy władzy i stanów były
w tych kwestiach zbieżne.
Przed ks. Albrechtem stanął do realizacji program unormowania
stosunków społecznych, gospodarczych, administracyjnych i kościelnych
w świetle zmian, jakie przyniósł akt krakowski z jednej strony, a przyjęcie
luteranizmu z drugiej.
6 lipca 1525 r. 155 został przybity na wszystkich drzwiach kościołów
w Księstwie mandat ks. Albrechta, w którym oficjalnie przyznaje się on
do luteranizmu i każe głosić kaznodziejom czyste słowo Boże (tu — ewangelickie).
W miesiącach letnich 1525 r. utworzył rząd, w którym uczestniczyli
doradcy przybyli do Prus wraz z Albrechtem z jego ojczyzny — Frankonii.
Dr Fryderyk Fischer został kanclerzem, Jan von Besenrade otrzy-
153
H. F r e i w a 1 d, op. cit., s. 120.
154
ASP, Bd. 5, s. 774.
155 UB, Bd. 2, nr 371. Problemowi wprowadzenia reformacji w Prusach poświęcił
się ostatnio historyk NRD P. Meier w pracy doktorskiej Säkularisation und
Reformation Preussens, Phil. Diss., Leipzig 1962 (maszynopis). W faktografii nie
wykracza on w zasadzie poza dotychczasowe wiadomości.
102