USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

nie chcieli przychylić się do tego rozwiązania, tłumacząc swoje stanowisko
brakiem odpowiednich pełnomocnictw.
W obliczu jednak alternatywy: wojna z Polską lub przyjęcie propozycji
królewskiej, zgodzili się, wysuwając trzy żądania:
1) zatwierdzenia przywilejów,
2) przedyskutowania sprawy następstwa po Albrechcie,
3) ustanowienia banicji nad Dietrichem Schönbergiem i „Pfaffen"
Hermanem 119 .
Albrecht obiecał tylko potwierdzenie przywilejów. Tak doszło do
zawarcia pokoju krakowskiego 1525 r.
Odmiennie niż w latach panowania Fryderyka, stany za Albrechta nie
uzyskały w zasadzie nowych przywilejów z wyjątkiem wydanej na korzyść
szlachty ordynacji {Landesordnung) z 1521 r., w 1. 1520—1525
stały się one jednak silnym partnerem politycznym Zakonu. Wynikło to
wyraźnie w r. 1520, kiedy to stany zmusiły Albrechta do rokowań
z Polską o pokój, jak też w latach 1523—1525 przez odmawianie podatków
i stanowcze naleganie na zawarcie pokoju.
Wielki mistrz próbował rozbijać stany, co mu się często udawało;
np. w r. 1516 poróżnił po raz pierwszy szlachtę z miastami, czy też
dalej kontynuował politykę wygrywania interesów pospólstwa przeciw
radzie Królewca. Jednakże Albrecht nie chciał, aby owe sprzeczności
doprowadziły do niepokojów w kraju 120 .
W sumie stany nabrały wewnętrznej mocy i daremne były próby
nałożenia na nie siłą podatku, jak to uczynił Albrecht w r. 1523. I chociaż
przy podpisaniu pokoju krakowskiego 1525 r. odegrały one drugorzędną
rolę, to jednak w chwili objęcia władzy świeckiej w Prusach przez
Albrechta były już skrystalizowaną reprezentacją parlamentarną, bez
której zgody trudno sobie wyobrazić podjęcie przez księcia jakichkolwiek
ważniejszych spraw tak w polityce zagranicznej, jak i wewnętrznej.
3. KSIĄŻĘ A STANY W LATACH 1525—1541
Rok 1525 przyjmujemy umownie za cezurę w rozwoju organizacji
stanowej Prus. Do r. 1525 mówimy o zjazdach stanów, od tego roku
o sejmie.
Sejm (allgemeine Landtag) jest najbardziej rozwiniętą formą zjazdów.
Ma on ostatecznie ustalony skład i procedurę obrad. W Prusach Książęcych
dokonało się to w II ćwierci XVI w., a mianowicie wówczas ustaliły
się obrady w trzech izbach, zamiast w dwóch, i wypracowano do końca
procedurę obrad; np. zaproszenia na sejm w czasach krzyżackich nie zawierały
jeszcze porządku obrad, odmiennie było w czasach książęcych.
119
120
M. Toeppen, Ein Blick..., s. 91.
H. F r e i w a 1 d, op. cit., s. 94.
93