USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

zbadać ich treść, czy wspomina się tam tylko o obowiązkach dworskich,
czy też już o obowiązkach natury państwowej, zwłaszcza jeśli idzie
o ochmistrza, oraz zbadać tytulaturę, czy występuje tam przedrostek
„ober". Z kolei należałoby przebadać skład rady w 1. 1525—1542, co
dałoby odpowiedź na pytanie, czy Regimentsnottel tylko „zafiksował"
strukturę rady, czy też na nowo ją ustalał. Dotychczas w literaturze
wypowiedział się bardzo nieprecyzyjnie F. Arndt 65 , twierdząc, że izba
nadradców ukształtowała się w 1. 1533—1535, bez powołania się na
źródła. Pogląd ten może być niedaleki od prawdy, niemniej wpierw należy
poczekać do nowej analizy źródeł archiwalnych tego problemu.
Radcy dworscy i sądowi. Według Regimentsnottel miało ich
być od sześciu do ośmiu, w tym dwóch prawników. Obok dawnego typu
radców dworskich pojawiają się radcy sądowi (chociaż noszą oni tę
łączną tytulaturę); są to najczęściej z wykształcenia prawnicy i pracują
w sądzie dworskim.
Od r. 1525 w skład sądu dworskiego wchodzą czterej nadradcy i radcy
sądowi, spośród których jeden ma pod sobą finanse księstwa. Przewodniczy
sądowi dworskiemu kanclerz, jak to określono w nominacji na ten
urząd z r. 1523 dla Michała Spielbergera, a według ordynacji sądu dworskiego
z 26 III 1541 — nadochmistrz lub kanclerz 66 . Prócz niego z tytułem
honorowym kanclerza wchodził biskup sambijski Jerzy Polentz 67 .
Mamy tu do czynienia tylko z pewną przeróbką składu sądu dworskiego
z czasów ostatnich wielkich mistrzów. Poza tym brak rozdzielenia resortowego
między władzą administracyjną a sądową. Ci sami ludzie pracują
w izbie nadradców i w sądzie dworskim.
Czterej starostowie, Pokarmina, Szaków, Rybaków i Tapiewa, byli powoływani
do rady, z której wyłoniło się kolegium rządzące, już przed
r. 1542 68 .
Recepcja kolegialnego ustroju administracji centralnej
z Zachodu do Prus Książęcych. Po przedstawieniu
ewolucji administracji centralnej, która zakończyła się wydaniem analizowanego
przez nas artykułu o rządzie, należy z kolei przejść do zbadania
źródeł tego przepisu, a więc zająć się sprawą recepcji kolegialnego
ustroju administracji centralnej z Zachodu do Prus Książęcych.
Instytucja rządu jako ciała kolegialnego zrodziła się we Francji,
przyjmując nazwę Conseil de Roi, w Anglii nazywano ją Continual Council,
później Privy Council 69 . Z Francji recypowano ją do Burgundii
i Niderlandów, a z Burgundii przeszczepienie tej instytucji do Austrii
65 Ibid., s. 11.
66 Ibid., s. 20.
67 G. Conrad, Geschichte der Königsberger Obergerichte, Leipzig 1907, s. 6—7.
68 M. T o e p p e n, Zur Geschichte..., s. 356.
69 L. Bornhack, Geschichte der Preussischen Verwaltungsrecht, Bd. 1, s. 308.
166