USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Następne żądania podatkowe przedłożył książę 28 kwietnia 1517 r.
na zjeździe w Królewcu, w wysokości równej uchwalonemu podatkowi
z roku 1516 62 .
Wreszcie 20 stycznia 1518 r. na zjeździe stanów w Królewcu, obsadzonym
przez podwójną liczbę posłów, zażądał Dietrich von Schönberg
w imieniu wielkiego mistrza akcyzy na okres 5 lat. Miasta, obawiając
się, iż rycerstwo zgodzi się na ten podatek, przychyliły się do płacenia
akcyzy na trzy lata 63 . Uchwalenie tego podatku poprzedziła silna agitacja
Schönberga przeciw traktatowi 1466 r. i Polsce. Jednakże wielki mistrz
obiecał miastom zachowanie pokoju z Polską, szlachta zachowała natomiast
w tej sprawie całkowite i dające wiele do myślenia milczenie.
Przychylność szlachty pozwoliła wielkiemu mistrzowi uzyskać podatek
po raz pierwszy na tak długi okres. Zapewniał on znaczny dopływ
pieniądza do kasy zakonnej. Nie potrzebował się już teraz liczyć wielki
mistrz ze zdaniem stanów i wzywać je na zjazdy, co też się stało. Pieniądze
z uchwalonego podatku wystarczyły na podjęcie wojny. Udało się to
przede wszystkim dzięki oddzieleniu szlachty od miast przy uchwalaniu
podatków.
Przypomniały to miasta szlachcie już 20 lutego 1520 r. ustami Erazma
Beckera — burmistrza Starego Miasta Królewca, iż gdyby szlachta nie
uchwaliła podatku w r. 1516, to nie spadłyby takie nieszczęścia na kraj 64 .
W omawianym okresie miały miejsce dalsze akty ustawodawcze na
rzecz szlachty, np. ogłoszenie kilku artykułów do ordynacji krajowej,
dotyczących zwłaszcza opuszczania wsi przez chłopów 65 , co związane było
z tendencją szlachty do przywiązywania chłopów do ziemi.
W zakresie sądownictwa w r. 1517 ustanowiono ostatecznie sąd dworski
(Hofgericht) w miejsce sądu wyższego (Oberkolm), mieszczącego się
w Starym Mieście Królewcu, gwarantując w nim udział przedstawicieli
stanów 66 .
Lata 1519—1521 wypełnione były wojną Zakonu z Polską. Nie było
w tym okresie powszechnych zjazdów stanów Prus Krzyżackich, lecz
tylko obrady stanów w zmniejszonym gronie w postaci wydziału.
Z jednej strony stany starały się wywalczyć pokój z Polską i uchronić
kraj od wojny, z drugiej zaś Zakon żądał od nich coraz to nowych
podatków dla prowadzenia tej wojny.
Owa troska stanów o pokój w kraju wyraźnie wystąpiła w obradach
stanów, zebranych 19 lutego 1520 r. 67 i 30 kwietnia 1520 r. 68
62
ASP, Bd. 5, nr 227.
63 Ibid., nr 239—241.
64
Ibid., nr 243.
65 Ibid., nr 233.
66 H. Fischer, Einführung des Quatembergerichts..., s. 82, 104.
67 ASP, Bd. 5, nr 243.
68 Ibid., nr 244.
86