USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

1508—1509 dr Konrad Schreck 40 . Natomiast dzięki ufundowanym przez
siebie stypendium dla młodzieży pruskiej na uniwersytecie lipskim Fryderyk
z czasem mógł obsadzić kancelarię zakonną prawnikami 47 .
Równocześnie udział całych stanów Prus Krzyżackich w współrządzeniu
krajem był w dalszym ciągu wyraźny, jak i w poprzednim okresie
w związku z: 1) polityką zagraniczną Zakonu i 2) sprawami wewnętrznymi
kraju, a zwłaszcza w związku z uchwalaniem podatków.
Przedstawiciele stanów brali udział w rokowaniach międzynarodowych
w sprawie dalszych stosunków Prus wobec Polski we Wrocławiu
1508 r. (Wendt von Eulenburg i Dietrich von Schlieben) 48 i Poznaniu
w r. 1510 (2 duchownych, 11 ze szlachty, 10 z miast) 49 .
Stany uchwaliły szereg podatków dla prowadzenia aktywnej polityki
zagranicznej przez Fryderyka, np. na wojnę rosyjską w Inflantach
w 1. 1501—1503 oraz w 1. 1506 i 1508 50 , chociaż były wypadki odrzucenia
propozycji podatkowych wielkiego mistrza, jak np. w r. 1508 51 .
W tym też roku zarysowała się po raz pierwszy wyraźna różnica stanowisk
szlachty i miast wobec propozycji podatkowych księcia: szlachta
wyraziła na nie zgodę, a miasta nie. Odtąd rozpoczął się rozdźwięk między
tymi dwoma stanami.
Stany współuczestniczyły w wydaniu ordynacji krajowej 1503 r. 52 .
Równocześnie zmienił się prywatny charakter stosunków między Krzyżakami
a szlachtą i miastami. Wielki mistrz, czując się bardziej księciem
niż wielkim mistrzem (co nie oznacza, iż zamyślał on sekularyzować
Prusy), zaprowadził na zamku królewieckim porządki dworskie (dotąd
wystarczała reguła zakonna) poprzez wydanie ordynacji dworskiej w roku
1499, którą skorygował doradca w. mistrza Wertheim 53 . Spowodowało to
zbliżenie Zakonu ze szlachtą i miastami, skoro wielki mistrz zaczął urządzać
na zamku królewieckim śluby młodych par szlacheckich. Odizolowana
dotąd kasta zakonna weszła w kontakty towarzyskie z tuziemcami.
To wszystko razem uczyniło czasy Fryderyka okresem przejścia od
państwa zakonnego do późniejszego księstwa świeckiego. Stany zdobyły
szereg prerogatyw poprzez przeszczepienie na grunt pruski, zwłaszcza
w systemie administracyjnym, instytucji saksońskich. W zasadzie stosunki
między władcą a stanami były poprawne, szczególnie z powodu wspólnej
obawy przed prowadzeniem wojny.
46 H. Fischer, op. cit., s. 51.
47
Ibid., s. 49.
48
ASP, Bd. 5, s. 787.
49
W. Pociecha, Geneza hołdu pruskiego (1467—1525), Gdynia 1937, s. 42.
50
ASP, Bd. 5, s. 784—786.
51
Ibid., nr 192.
52
Ibid., nr 168.
53
K. Forstreuter, Die Hofordnungen der letzten Hochmeister in Preussen,
Prussia, Kgsbg. 1931, s. 222—231.
6*
83