USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

ROZDZIAŁ, V
ANALIZA DOKUMENTU
REGIMENTSNOTTEL
Zbyteczne byłoby dokonywanie analizy dyplomatycznej dokumentu,
gdyż zawierając nieomal wszystkie formuły dyplomatyczne, ów prawny
zabytek nie wyróżnia się niczym oryginalnym od innych dokumentów
tych czasów. Wystarczy przeto poprzestać na analizie rzeczowej.
Dokument Regimentsnottel l , wydany przez księcia Albrechta w dniu
18 listopada 1542 r., a opieczętowany przez stany kilka dni później,
składa się z trzech głównych części, które wyodrębniono już w czasie
obrad wydziału na sejmie czerwcowo-lipcowym 1542 r. nad propozycjami
książęcymi, lecz nie rozdzielono ich w sposób graficzny w samym dokumencie.
W obrębie podziału na owe trzy części brak również omówienia
1
Oryginał najprawdopodobniej się nie zachował, gdyż nie odnaleziono go
w zbiorach b. archiwum królewieckiego w Getyndze. Jest tam natomiast aż 9 kopii:
3. Schieblade LXXII 10: Vidimus des Rates von Kneiphof, 1563 März 26. Pergamentlibell,
pieczęci brak.
2. Etatsministerium 87a: odpis z polowy XVI w.
3. Etatsministerium 87a: odpis z około 1600 r., brak zakończenia i pieczęci.
4. Etatsministerium 121a: odpis z XVI w.
5. Etatsministerium 121a: odpis z XVI w.
6. Etatsministerium 121a: odpis w jęz. łacińskim z około 1600 r.
7. Etatsministerium 121a: odpis w jęz. łacińskim z około 1600 r.
8. Ostpreussischer Foliant 475 Bl. 230 — 251 : współczesny odpis.
Kopie od 2—7 znał P. Tschackert, UB, II, nr 1475. Dane te podaję na podstawie
uprzejmej informacji dyrektora Staatliches Archivlager w Getyndze,
dra Hansa Koeppena.
Korzystałem z kopii WAPO V4—1 Landtagsacta, s. 305—311 (część I); s. 326—329
(część II); s. 329—339 (część III) i s. 334—401 (całość), która nie obejmuje końcowej
części dokumentu, zawierającej podpisy i pieczęcie świadków, dalej z kopii pochodzącej
z Bibl. Czartoryskich w Krakowie, ręk. 2308 ze zbioru „Kopiariusz przywilejów
i innych akt dotyczących Prus Książęcych z lat 1413—1569, p. 87—111, nie zawierającej
części dotyczącej unormowania urzędu biskupiego. Z powyższych względów
podstawą analizy był pełny tekst dokumentu, opublikowany w Privilégia der
Stände des Herzogthumbs Preussen, Brunsbergae 1616, fol. 51—56. Marginalnie należy
dodać, że część dotyczącą urzędu biskupiego opublikował A. Nicolovius,
Die Bischoffische Würde in Preussens evangelischer Kirche, Königsberg 1834,
s. 138—141.
149