USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

jących 1525 r. wykorzystano V tom aktów stanów Prus Krzyżackich wydany
przez M. Toeppena 18 i wydawnictwo E. Joachima 19 .
Najlepiej przygotowana jest do badań problematyka kościelna, dzięki
wydawnictwu P. Tschackerta 20 , którego dokumenty sięgają roku 1549,
i publikacji E. Sehlinga 21 . Dotychczasowy plon edycji, jak widać z powyższego,
przedstawia się niezbyt korzystnie. Stwarzało to dodatkowe
trudności przy opracowaniu przedłożonego studium.
6. OPRACOWANIA
Krajobraz geograficzny i bogactwa naturalne Księstwa przedstawiono
głównie na podstawie prac K. Buczka 22 i F. Magera 23 . Liczbę ludności
Księstwa ustalono na podstawie S. Srokowskiego 24 , podział administracyjny
zobrazowano na podstawie M. Toeppena 25 .
Potencjał gospodarczy księcia i stanów przedstawiono przede wszystkim
na podstawie opracowań następujących autorów: H. Schweichler 26 —
domeny książęce, W. Brünneck 27 , H. Plehn 28 , G. Aubin 29 , E. Wilke 30 —
18
Acten der Ständetage Ost- und Westpreussens, hrsg. v. M. Toeppen,
Bd. 5, Leipzig 1886.
19 E. Joachim, Die Politik des letzten Hochmeisters in Preussen Albrecht
von Brandenburg, Theil 1—3, Leipzig 1892—1895, Publicationen aus den Königlichen
Preussischen Staatsarchiver, 50, 58, 61.
20
Vrkundenbuch zur Reformationsgeschichte des Herzogthums Preussen,
hrsg. v. P. Tschackert, Bd. 1—3, Leipzig 1890.
21
Die evangelischen Kirchenordnungen des 16 Jahrhunderts, hrsg. v.
E. Sehling, Bd. 4, Leipzig 1911.
22
K. Buczek, Geograficzno-historyczne podstawy Prus Wschodnich, Toruń
193G.
23
F. Mager, Der Wald in Altpreussen als Wirtschaftsraum, Bd. 1, Köln 1960.
24
S. Srokowski, Prusy Wschodnie. Studium geograficzne, gospodarcze
i społeczne, Gdańsk 1945.
25
M. Toeppen, Historisch-comparative Geographie von Preussen..., Gotha
1858.
26
H. Schweichler, Das Domänenwesen unter Herzog Albrecht in Preussen
(1525—1568), Lötzen 1911.
27
W. B r ü n e c k, Zur Geschichte des Grundeigenthums in Ost- und Westpreussen,
Bd. 1—2, Berlin 1891, 1896.
28
H. Plehn, Zur Geschichte der Agrarverfassung von Ost- und Westpreussen,
Forschungen zur Brandenburgischen und Preussischen Geschichte, Bd. 17,
Leipzig 1904, s. 43—126.
29
G. Aubin, Zur Geschichte der gutsherrlich-bäuerlichen Verhältnissen in
Ostpreussen von der Gewinnung des Ordensstaaten bis zur Steinschen Reform,
Leipzig 1910.
30 E. Wilke, Die Ursachen der preussischen Bauern- und Bürgernunruhen
1525 mit Studien zur Ostpreussischen Agrargeschichte der Ordenszeit, Altpreussische
Forschungen 7 Jhrg., 1930, Kgsbg in Pr., s. 33—81 i 181—222.
10