USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

wyższe i niższe, sprawę rozsądza ponownie sąd ziemski ze starostą i ławnikami.
Książę w odpowiedzi 75 przychylił się w zasadzie do wszystkich próśb
i żądań szlachty, zaznaczając np. przy sprawie Pflugkornu i szarwarku,
iż już 15 maja 1539 r. ustalono, że majątki wolnych i dobra z obowiązkiem
szarwarku nie będą zaliczane do dóbr rycerskich 76 .
Podobnie jak szlachta, tak i miasta przedłożyły księciu swoje prośby,
które znamy tylko z odpowiedzi książęcej 77 . Miasta, odmiennie niż
szlachta, nie wysuwały propozycji ani żądań politycznych, lecz li tylko
prośby natury gospodarczej, a mianowicie prośbę o zakaz importu bydła,
skargi na warzelnictwo piwa wśród wolnych i chłopów. Odpowiedź książęca,
choć poprawna, nie była jednak tak powolna, jak dla żądań szlachty.
Książę oznajmiał, iż podstawą do rozwiązywania tych spraw jest
ordynacja krajowa. Tymczasem, jak wiemy z poprzedniego rozdziału,
ordynacja z r. 1540 była niekorzystna dla miast i stąd miasta nie uznawały
jej. Byłaby to więc próba zmuszenia miast do uznawania, że „Dura
lex, sed lex".
Jak z powyższego wynika, sojusz szlachty i księcia trwał dalej, miasta
natomiast pozostawały w pewnej opozycji.
Wreszcie 30 lipca 1542 r. w niedzielę podjął obrady mały wydział 78 .
Kanclerz stwierdził w imieniu książęcym, iż teraz, kiedy posłowie rozjechali
się do domów, rozpoczyna obrady mały wydział i prosi jego członków
o zachowanie tajemnicy aż „do grobu" w tych sprawach, o których
będzie się tutaj mówić. Członkowie wydziału złożyli przysięgę ręką 79 ,
gwarantując zachowanie tajemnicy obrad.
Konieczność zachowania tajemnicy tych spraw można sobie tłumaczyć
wielorako:
1) mogła zaniepokoić się Polska, iż w Prusach Książęcych coś się
czyni przeciw traktatowi 1525 r.;
2) mógł się znów uaktywnić Zakon, widząc jakoby jakieś trudności
Albrechta, skoro ten powołuje stany do współrządów;
3) mogła istnieć obawa przed niepokojami wewnątrz kraju, jeśliby
się poczęło rozgłaszać wieści o zmianach w rządzie itd.;
4) zresztą póki sprawy nie załatwiono, nie należało jej rozgłaszać.
W imieniu miast W. Mewes zapewnił, iż przedłożone im sprawy zachowają
w największej tajemnicy 80 . Wówczas sam książę jeszcze raz
osobiście zaapelował o dotrzymanie tajności obrad 81 .
75
Ibid., fol. 260—267.
76 Ibid., fol. 263—264.
77 Ibid., fol. 293—302.
78
M. T o e p p e n, op. cit., s. 355, błędnie podaje datę 31 lipca.
79
WAPO, Landtagsacta V/4—1, fol. 303—304.
80
Ibid., fol. 305.
81
Ibid., fol. 305.
126