USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...

More documents

Recommendations

Info

potrzeb bytowych ówczesnego człowieka. Klimat nie sprzyjał tu rolnictwu, tak jak np. w Polsce czy księstwach południowoniemieckich (Wirtembergia, Hesja), gdzie okres wegetacji roślin jest dłuższy, ale korzystny był dla hodowli (gospodarka łąkowa). Z bogactw naturalnych występowały jedynie: bursztyn, ruda darniowa, surowce budowlane, drewno, gdy tymczasem np. Saksonia obfitowała w duże złoża srebra. W oparciu o zasób dóbr użyczanych przez przyrodę w Prusach Książęcych rozwinęła się głównie gospodarka rolna (hodowla, rolnictwo) oraz gospodarka leśno-rybacko-zbieracka. Częściowo prowadzono również handel morski zbożem, drzewem czy bursztynem, brak kruszców wymagał bowiem zdobywania pieniędzy poprzez handel z innymi krajami. Prusy Książęce nie należały więc do krajów bogatych. Środowisko geograficzne w pewnym stopniu wpływało tu, jak widać, na rozwój gospodarczy księstwa, a ten dalej już zdecydowanie na jego rozwój społeczny. 2. LICZBA LUDNOŚCI Liczbę ludności Prus Książęcych ustala Srokowski 2 na około 180 000 dla r. 1525. Ten szacunkowy wynik ma swoje źródło w spisie wszystkich mężczyzn zdolnych do noszenia broni (Musterung) z r. 1506. Wynik spisu podawał 17 873 osoby zdolne do noszenia broni. Przyjmując dalej za L. Weberem 3 , iż tylko co drugi mężczyzna był zdolny do służby wojskowej, a rodzina liczyła przeciętnie 5 osób, otrzymujemy wynik 180 tys. 4 osób na badanym terenie 5 . Liczba zdolnych do służby wojskowej wynosiłaby 10% ogółu ludności, co zdaniem L. Webera stanowi najwyższą cyfrę, jaką może wystawić jakikolwiek naród. Przyrost naturalny w następnych latach był w pewnej mierze równoważony sporą liczbą zgonów w czasie wojny z Polską w 1. 1519—1521, stąd liczbę około 180 000 przyjmiemy za L. Weberem dla r. 1525. 2 S. Srokowski, Prusy Wschodnie. Studium geograficzne, gospodarcze i społeczne, Gdańsk 1945, s. 113. 3 L. Weber, Preussen vor 500 Jahren, Danzig 1878, s. 118 4 S. Srokowski, Ludność Prus Wschodnich, Warszawa 1937, odbitka z Belony, R. 19, z. 1, s. 34. 5 W Polsce w XVI w. zamieszkiwała według oszacowania A. Wyczańskiego, Próba oszacowania obrotu żytem w Polsce XVI w., Kwart. Hist. Kult. Mater., R. 9, Warszawa 1961, s. 26, następująca liczba ludności: Prowincje Ludność wiejska Ludność miejska Razem Małopolska Mazowsze Wielkopolska Prusy Królewskie • 501 752 626 627 678 320 188 809 171 484 63 816 170 720 108 494 674 036 589 443 849 040 297 303 Razem 1894 608 5 15 314 2 409 822 15
3. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY a) Okręgi 6 : 180 000 ludności w Prusach Książęcych zamieszkiwało trzy okręgi: Sambię, Natangię i Górne Prusy. Podział ten dokonany został jeszcze w czasach zakonnych, lecz w praktyce w pełni zaczął obowiązywać od r. 1525. Nie był to podział czysto formalny, gdyż miał on zastosowanie w życiu w tzw. zjazdach poszczególnych okręgów (Kreisversammlungen) i w wysyłaniu poselstw w imieniu okręgu. Ryc. 1. Podział administracyjny Prus Książęcych (według M. T o e p p e n, Atlas zur Historisch-Comparative Geographie von Preussen, Gotha 1858, tabl. III) 6 Opracowano według M. Toeppena, Historisch-Comparative Geographie von Preussen..., Gotha 1858, s. 260—262. 16
Page 1 and 2: USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL)
Page 3: REDAKTOR NACZELNY WYDAWNICTW TNT Ar
Page 6 and 7: WSTĘP * 1. ZNACZENIE PODJĘTEGO TE
Page 8 and 9: Argumentem za tą metodą przemawia
Page 10 and 11: Regimentsnottel, opierał się spo
Page 12 and 13: stosunki wiejskie, H. Meier 31 , K.
Page 14 and 15: W tym miejscu pragnąłbym jak najs
Page 18 and 19: Stolicami niejako tych okręgów ad
Page 20 and 21: go w źródłach z tytułem starost
Page 22 and 23: Tabela 1. Liczba łanów uprawnych
Page 24 and 25: II. Natangia (48 756 łanów 20 mor
Page 26 and 27: Tabela Źródło SCH R SCH R SCH R
Page 28 and 29: Tabela 6. Zastawy za ks. Albrechta
Page 30 and 31: miejskim, np. tzw. Lischke 40 . Nie
Page 32 and 33: 4 łany 47 . Niekiedy jednak uposa
Page 34 and 35: leń na wyszynk piwa, za które pł
Page 36 and 37: osiągnął jeden z najwyższych do
Page 38: ze skarbu Prus Królewskich w wysok
Page 41 and 42: 60 000 florenów z procentem wynosz
Page 43 and 44: chodził nie tylko cały północny
Page 45 and 46: P. Jeannin 104 przypuszcza, iż kup
Page 47 and 48: w zamian za pomoc wojskową z Zacho
Page 49 and 50: połowy XVII w. Spotykamy tu wiele
Page 51 and 52: urg, Heydeck). Eulenburgowie np. po
Page 53 and 54: skimi 146 . Zjawisko „glebae adsc
Page 55 and 56: Knechte" zaczęły się pojawiać
Page 57 and 58: wsi w starostwie pasłęckim 165 .
Page 59 and 60: Przede wszystkim byli zobowiązani
Page 61 and 62: ment, w odróżnieniu od poprzednie
Page 63 and 64: gospodarczy. Obok nich istniały dw
Page 65 and 66: nie znając tych danych, uważał,
Page 67 and 68:
W sumie koniunktura zbożowa i wzro
Page 69 and 70:
Na podstawie tabeli można stwierdz
Page 71 and 72:
Tabela 24. Statki, które wypłynę
Page 73 and 74:
Królewca. W 1. 1581 i 1582 wynosi
Page 75 and 76:
Przedstawiony przez nas wyżej prob
Page 77 and 78:
W pierwszym wypadku panujący zwoł
Page 79 and 80:
W każdym razie błędnie sądził
Page 81 and 82:
W zasadzie okres ten charakteryzowa
Page 83 and 84:
stany (szlachta i miasta) również
Page 85 and 86:
W r. 1510, po śmierci wielkiego mi
Page 87 and 88:
Następne żądania podatkowe przed
Page 89 and 90:
Tymczasem — wracamy do właściwe
Page 91 and 92:
Wyjazd Albrechta wykorzystały mias
Page 93 and 94:
Projekt ten przypadł do gustu Albr
Page 95 and 96:
a) Organizacja stanów Skład sejmu
Page 97 and 98:
II izbę tworzyli posłowie szlache
Page 99 and 100:
Od tej klasycznej formy obrad istni
Page 101 and 102:
Najbardziej ważne z naszego punktu
Page 103 and 104:
osobiście objaśnił zawarcie trak
Page 105 and 106:
odegrała tutaj rolę dwuznaczną,
Page 107 and 108:
mą, ma być przedstawiony biskupow
Page 109 and 110:
problem czasu! Inna natomiast była
Page 111 and 112:
Swój szczyt osiągnęła przewaga
Page 113 and 114:
księstw Rzeszy; wszak Polska jest
Page 115 and 116:
Głównymi punktami, w których zda
Page 117 and 118:
Poważniej musiał książę potrak
Page 119 and 120:
stawić sądowi kamery Rzeszy i mis
Page 121 and 122:
W propozycjach sejmowych 30 książ
Page 123 and 124:
sert 43 ; z II izby: Jan Siegit 44
Page 125 and 126:
Jan Kreytzen w imieniu szlachty prz
Page 127 and 128:
wyższe i niższe, sprawę rozsądz
Page 129 and 130:
działu, że biskup winien mieć do
Page 131 and 132:
Freiwald 90 słusznie sądzi, iż s
Page 133 and 134:
potwierdzić wszystkie przywileje t
Page 135 and 136:
i Henryk Sparwein z Bałgi, Marcin
Page 137 and 138:
f) Sprawa monety, granicy litewskie
Page 139 and 140:
ROZDZIAŁ IV SEJM LISTOPADOWY 1542
Page 141 and 142:
Na przedłożone pismo szlachty odp
Page 143 and 144:
Wpierw w imieniu I i II izby przema
Page 145 and 146:
W piśmie 26 księcia kanclerz dzi
Page 147 and 148:
Michał Werner 49 w imieniu starost
Page 149 and 150:
należy posiadać pewną rezerwę f
Page 151 and 152:
poszczególnych spraw według artyk
Page 153 and 154:
czałoby pozycję władcy w jego pa
Page 155 and 156:
Risenburgensis i zrzeczeniem się w
Page 157 and 158:
mania żyjących tam jeszcze kanoni
Page 159 and 160:
i instrukcję wizytacyjną np. z 24
Page 161 and 162:
akcji ślubnej 44 . Po śmierci Alb
Page 163 and 164:
powstrzymano się z jakimikolwiek t
Page 165 and 166:
grabia Kazimierz wysłał zamiast n
Page 167 and 168:
zbadać ich treść, czy wspomina s
Page 169 and 170:
Radę. Tajne rady powstały bowiem
Page 171 and 172:
mogła najłatwiej oprzeć się we
Page 173 and 174:
Art. 4. Wynagrodzenie regentów, op
Page 175 and 176:
Art. 6. Kolejność awansów a —
Page 177 and 178:
Art. 9. Prawo zwoływania stanów p
Page 179 and 180:
sądził Voigt, uważając, że w T
Page 181 and 182:
a 16 kwietnia 1543 r. 6 , udało si
Page 183 and 184:
podarki. W odpowiedzi na to miasta
Page 185 and 186:
czystego potwierdzenia wszystkich p
Page 187 and 188:
niu władcy), mógł stanowić dals
Page 189 and 190:
w Księstwie Pruskim ustrój konsys
Page 191 and 192:
Tabela 27 Obsada nadradcostw w Prus
Page 193 and 194:
19 lipca 1566 r. 79 , ale już prze
Page 195 and 196:
Niewątpliwie funkcje namiestnicze
Page 197 and 198:
dów jest zjawiskiem powszechnym. P
Page 199 and 200:
chectwa. Warstwa chłopska, a więc
Page 201 and 202:
BIBLIOGRAFIA I. Źródła archiwaln
Page 203 and 204:
Urkundenbuch zur Reformationsgeschi
Page 205 and 206:
Forstreuter K., Die Memel als Hande
Page 207 and 208:
J e g e 1 A., Die landständische V
Page 209 and 210:
ycerstwa w Pribaltike, Dissertacja
Page 211 and 212:
Voigt J., Namen-Codex der Deutschen
Page 213 and 214:
Es wurde daher angestrebt, einen ve
Page 215 and 216:
Erinnerung an den Bauernaufstand 15
Page 217 and 218:
S. ein politisches Übergewicht des
Page 219 and 220:
Chelmicki J. 153 Chojnacki W. 56 Ch
Page 221 and 222:
Kalksteyn, szlachcic 92 Kanewitz Ja
Page 223 and 224:
Rabensteiner Melchior, marszałek 1
Page 225 and 226:
Wisling, teolog 187 Witramowski, pa
Page 227 and 228:
Giżycko, miasto i starostwo 18, 21
Page 229 and 230:
Śląsk 103, 116, 171 Święta Siek
Page 231 and 232:
Rozdział III. Sejm letni 1542 —
Page 233:
ROCZNIKI TOWARZYSTWA NAUKOWEGO W TO
show all

USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...