USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Freiwald 90 słusznie sądzi, iż silna pozycja biskupa w kraju mogła go
czynić potencjalnym regentem na wypadek interregnum, co przy niewyjaśnionej
sytuacji w lennie pruskim można było brać pod uwagę.
Lepszy był wtedy swój biskup (były zresztą już przykłady zastosowania
tego), Jerzy Polentz w 1. 1521—1525 i w czasach księstwa (jesień 1525)
niż obcy gubernator, a zresztą, dodajmy, silna pozycja dwóch biskupów
stojących na czele stanów mogła krępować samowładne zakusy panującego,
stąd z kolei chciał się ich zapewne pozbyć książę. Stanowisko biskupów
warmińskich w Prusach Królewskich było dla stanów Prus Książęcych
wzorem jednej z form wyjścia w okresie interregnum. Rozwiązanie
interregnum na tę modłę nazywa Freiwald „Westpreussische Alternative".
Zaopatrzenie księżny i córki książęcej, opieka. Przedstawiony wydziałowi
projekt książęcy 91 w tej sprawie jest w swej treści identyczny
z II częścią dokumentu Regimentsnottel, przeto omawiamy go w rozdziale
V, tutaj poprzestając tylko na podaniu jego ogólnej treści.
Według II części Regimentsnottel małżonka księcia Albrechta I, jego
córka Anna Zofia i ewentualne dzieci książęce miały być odpowiednio
zaopatrzone według testamentu książęcego z r. 1541. Na wypadek śmierci
ks. Albrechta ustalono opiekę nad owdowiałą księżną i osieroconą księżniczką
i dalszym potomstwem książęcym, jakie jeszcze być może. Nazwiska
opiekunów są wymienione w testamencie książęcym z r. 1541.
Wreszcie zaznajomiono wydział z projektem książęcym 92 ustalenia
rządu na wypadek wyjazdu księcia lub jego śmierci. Projekt ten jest
identyczny z III częścią później przyjętego Regimentsnottel, przeto podajemy
tu tylko jego ogólną treść, a szczegółowo traktujemy w rozdziale
V.
Według III części Regimentsnottel ustala się na stałe rząd w składzie:
4 nadradców, 6—8 radców spośród szlachty miejscowej i 4 starostów —
indygenów z Pokarmina, Szaków, Rybaków i Tapiewa. Dalej na wypadek
nieobecności księcia w kraju lub jego śmierci powołuje się 11-osobową
regencję w składzie: 4 nadradcy, 4 główni starostowie i 3 przedstawiciele
trzech miast Królewca. W końcu ustala się prawa i obowiązki
rządu i regencji.
W osobnym piśmie 93 książę dodatkowo wypowiedział się w sprawie
ustalenia rządu. Żeby na przyszłość uniknąć „ewentualnych błędów",
chce ustalić, aby czterej najwyżsi regenci: ochmistrz, burgrabia, kanclerz,
nadmarszałek byli indygenami, ze znajomością języka niemieckiego i pochodzenia
szlacheckiego. Wszyscy ci czterej dostojnicy będą musieli zgod-
90
H. Freiwald, op. cit., s. 161.
91 WAPO, Landtagsacta V/4—1, fol. 326—329.
92
Ibid., fol. 329—339.
93 Ibid., fol. 350—353.
130