USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ROZDZIAŁ<br />
I<br />
OBSZAR, ŚRODOWISKO<br />
ROZWÓJ GOSPODARCZY I SPOŁECZNY<br />
<strong>PRUS</strong> KSIĄŻĘCYCH W POŁOWIE XVI W.<br />
1. OBSZAR, GRANICE I ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE 1<br />
Traktat krakowski 1525 r. przyznał w lenno margrabiemu Albrechtowi<br />
dotychczasowe terytorium lennych Prus Krzyżackich. Liczyło ono około<br />
32 000 km 2 . W tymże traktacie, podobnie zresztą jak i w traktacie toruńskim<br />
z r. 1466, ograniczono się do podania zamków i miast, które miały<br />
leżeć w obrębie terytorium Prus, bez oznaczenia biegu granicy oddzielającej<br />
państwo lenne Prusy Książęce od państwa zwierzchniego — Polski.<br />
Zachowanie tego samego terytorium było równoznaczne z utrzymaniem<br />
poprzednich granic, które w 1. 1466—1525 wykazały stałość, natomiast<br />
za rządów Albrechta jako księcia w Prusach uległy minimalnym zmianom.<br />
Warunki geograficzne, choć nie są czynnikiem decydującym w rozwoju<br />
społeczeństwa, mogą go przyspieszać lub opóźniać. Im mniejsze zaludnienie<br />
i niższy poziom techniki, tym większy jest wpływ warunków naturalnych<br />
na rozwój społeczeństwa. Zrozumiałe tym samym, że im bardziej<br />
w przeszłość, tym większa jest rola czynników naturalnych i ich wpływ<br />
na człowieka. Jak z powyższego wynika, ważne jest dla nas ustalenie, jak<br />
wyglądało środowisko geograficzne Prus Książęcych w XVI w. i jaki był<br />
jego wpływ na rozwój gospodarczy kraju. Przeprowadzone przez nas<br />
odrębne badania nad tą problematyką doprowadziły do następujących<br />
wyników.<br />
Kraj ten w sensie geomorfologicznym to wytwór epoki lodowej, o glebach<br />
średnich, miał zaledwie pod uprawą około 20% obszaru księstwa<br />
i osiągał niskie zbiory — jeszcze w połowie XIX w. otrzymywano na<br />
Pojezierzu trzy ziarna z jednego. Ponad 80% obszaru zajmowały lasy,<br />
zalewy, rzeki, jeziora i moczary. Dostęp do morza nie był najwygodniejszy<br />
dla rozwoju żeglugi i handlu. Brak było dogodnych systemów<br />
rzecznych, z wyjątkiem terenów Sambii. Wody i lasy zaspokajały wiele<br />
1<br />
Opracowano na podstawie K. Buczka, Geograficzno-historyczne podstawy<br />
Prus Wschodnich, Toruń 1936, i F. Magera, Der Wald in Altpreussen als Wirtschajtsraum,<br />
Bd. 1, Köln 1960.<br />
14
Change language