USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

mania żyjących tam jeszcze kanoników. Ponadto książę Albrecht obiecał
mu pensję 500 grzywien rocznie ze starostw Prabuty i Przezmark 31 .
Mimo tych znacznych nadań, Queiss umierając był zadłużony, skoro
nawet mitra i szaty biskupie były w zastawie 32 .
Po jego śmierci nowemu biskupowi, Pawłowi Speratusowi, książę
nadał tylko Kwidzyn, odbierając Szymbark, który zresztą w r. 1532 nadał
Polentzowi. Speratus otrzymał w Kwidzynie dwór i inwentarz pozostały
po Queissie (Queiss pozostawił po sobie maleńką córkę i szwagierkę,
które wziął na dwór książę Albrecht), a także folwark Gardeję. Od razu
znalazł się on w ciężkim położeniu ekonomicznym, czego dowodem jest
jego stwierdzenie, że z chęcią wróciłby do swojej parafii w Iihlawie koło
Ołomuńca jeszcze w tym samym r. 1530, a w r. 1531 dla podkreślenia
swojej ciężkiej sytuacji nazywa się nawet „Episcopulus". Nie pomogło
dalsze nadanie trzech wsi przez księcia Albrechta w r. 1532, skoro rok
później Speratus zwrócił się o pomoc nie tylko do swego kolegi Polentza,
ale nawet do przeciwnika religijnego Fryderyka Heydecka, pisząc, że
dłużej jak trzy dni nie przeżyje.
23 stycznia 1533 r. Polentz i Speratus zwrócili się do księcia Albrechta
ze słowami: „książę winien posiadać biskupów dobrze zaopatrzonych".
Sytuacja Speratusa nie uległa zmianie, jeśli 13 września 1539 r. pisze on
zgorzkniały list do Jana Poliandra: „nie mogę dłużej z powodu biedy
grać roli biskupa. Mam dość Prus", a w r. 1540 oficjalnie grozi odejściem
z Prus 33 .
Taka sytuacja biskupów była powodem wydania artykułu dotyczącego
zaopatrzenia w Regimentsnottel. Ogólna zapowiedź o właściwym zaopatrzeniu
obydwu biskupów w Regimentsnottel została jeszcze tego samego
roku sprecyzowana w osobnym dokumencie książęcym 34 . Ustalono tam,
że biskup sambijski będzie posiadał swoją rezydencję w Knipawie. Do
niego należeć będzie także szpital. Ziemia orna, jako też łąki biskupa
będą obrabiane szarwarkami. Drzewa otrzyma wystarczającą ilość, tak
żeby nie potrzebował dokupować. Zapewnia się mu połów ryb łodzią
w Zatoce Wiślanej i na Pregole. Prócz tego otrzymywać będzie z książęcego
starostwa Rybaki — 4 łaszty zboża, 7 łasztów słodu, 20 łasztów
owsa, 6 beczek miodu. Dalej, co kwartał będzie mu wypłacane z komory
rentowej księcia 375 grzywien, liczonych 1 grzywna = 20 groszy, co
rocznie wynosi 1500 grzywien. Pensja ta nie może być opodatkowywana.
Natomiast biskup pomezański ma mieć swoją siedzibę w Kwidzynie,
a tam mieszkanie, folwark, młyn i zaopatrzenie w zboże, miód i rybę.
31
UB, II, nr 566.
32 P. Tschackert, Paul Speratus..., s. 44.
33
Cały ten fragment podaję za P. Tschackertem, Paul Speratus..., s. 45—47.
34
Przedrukował go A. N i c o 1 o v i u s, Die bischöfliche Würde in Preussens
evangelischer Kirche, Königsberg 1834, s. 141—144, Beilage XXI.
156