USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

niu władcy), mógł stanowić dalszy etap w ewolucji prowadzącej do inkorporacji.
Chodziło o bliższe związanie Prus Książęcych z Polską. Przeto
koncepcja na rzecz stanów, gwarantująca im główne urzędy, nie była
czymś dla Polski niekorzystnym. W każdym razie polityka Zygmunta
Augusta wobec Prus Książęcych była różna; już to dopuszczał on
w r. 1563 do lenna Brandenburczyków, już to w r. 1566 był bliski
osadzenia tam gubernatora Polaka, a chciał związać wówczas Prusy
Książęce jeszcze silniejszymi więzami z Polską niż dotychczas recesem
z 5 października 1566 r.
2. REALIZACJA REGIMENTSNOTTEL
Regimentsnotlel, mimo iż nie był potwierdzony przez Polskę (aż do
r. 1566), obowiązywał w Prusach Książęcych 36 . Było to zdaniem W. Hubatscha
37 świadectwem samodzielności księstwa. Niewątpliwie uwaga jest
słuszna, z tym jednak zastrzeżeniem, że król nie dopatrywał się w tym
jakiegokolwiek naruszenia jego prerogatyw zwierzchnich, a nawet w odpowiedzi
danej posłom pruskim na sejmie piotrkowskim 1544 r. wyraźnie
zaznaczał, iż pełnia praw w regulacji tych spraw należy do ks. Albrechta.
Niemniej na wypadek przypadnięcia księstwa Polsce król pozostawił
sobie wolną rękę.
Z punktu widzenia formalnoprawnego Regimentsnottel wydany przez
księcia, a opieczętowany także przez przedstawicieli stanów, miał moc
obowiązującą w Prusach Książęcych, a brak zatwierdzenia go przez
Polskę w niczym go nie miał ograniczać za życia ks. Albrechta i jego
dziedzicznych następców.
Inną jednak sprawą jest przyjęcie teoretyczne Regimentsnottel, a inną
realizacja praktyczna jego zasad, a więc wprowadzanie w życie przyjętych
przepisów, które omawiać będziemy według układu samego dokumentu:
a) Unormowanie urzędu biskupiego
Wśród wszystkich zawartych tam przepisów interesować nas tu będą
tylko dwa podstawowe, stanowiące novum, a mianowicie: przepis o zachowaniu
urzędu biskupiego i przepis o zaopatrzeniu biskupów.
Regimentsnottel prawie sankcjonował tutaj istnienie ewangelickiego
urzędu biskupiego. Biskupem pomezańskim aż do śmierci (12 sierpnia
1551 r.) jest Paweł Speratus, podobnie biskupem sambijskim aż do
śmierci (28 kwietnia 1550 r.) jest Jerzy Polentz, z tym że w 1. 1546—1549
funkcje biskupie z tytułem prezydenta biskupstwa spełnia Jan Briess-
36
37
R. Fischer, op. cit., s. 58.
W. H u b a t s c h, Albrecht von Brandenburg-Ansbach, s. 207.
186