USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

stwach, np. przy śluzie w Węgorzewie i do budowy młyna w Sępopolu.
Także na terenie własnego starostwa są pociągani do nadzwyczajnych
szarwarków, szczególnie do budowy młynów, do których nie są zobowiązani.
Zedwitz co prawda im obiecał, że jeśli oni pomogą zbudować
młyn w Sępopolu, to wolni z tamtego starostwa pomogą im w innych
pracach; niestety, w roku ubiegłym przy trudnej budowie młyna nie
otrzymali żadnej pomocy;
2) są zmuszani do przewożenia różnych gatunków zboża z Ełku do
Królewca;
3) ze zbudowanej przez nich cegielni cegła nie idzie na potrzeby
starostwa, lecz jest sprzedawana do innych;
4) zmusza się ich do służby w czasie polowań.
Wreszcie wolni stwierdzają, iż tak jak ich przodkowie, są przygotowani
do służby wojskowej, która jest ich podstawowym obowiązkiem.
Ciekawe szczegóły dorzuca tu w swej odpowiedzi były starosta
Zedwitz 171 :
1) co do transportu zboża do Królewca stwierdza on, iż jeszcze
w czasach krzyżackich za prokuratora Tippelskircha wożono zboże z Ełku
do Rynu; miało to również miejsce za Zedwitza jako starosty. Do Królewca
odprowadzano nadwyżkę zbożową, czego nie mogła wykonać jedna
wieś, lecz całe starostwo;
2) w odniesieniu do szarwarku przy budowie młynów stwierdza, iż nie
wprowadził tu nic nowego, zresztą nie tylko wolni byli do tego zobowiązani,
lecz wszyscy mieszkańcy starostwa;
3) wolni nie przepracowali się zbytnio przy budowie cegielni, skoro
w r. 1548 były tam tylko dwa piece, które wypaliły 12 000 cegieł. Tymczasem
starosta chciał mieć sześć pieców, jednak na skutek odejścia od
pracy wolnych nie mógł tego urzeczywistnić. Cegła nie poszła na sprzedaż,
lecz na potrzeby książęce, na budowę bud myśliwskich w Stradunach,
Piszu, Rynie i Pupach. Poza tym z rozkazu księcia 1000 cegieł otrzymał
Wolff Heydeck i 6000 cegieł Zedwitz dla swego dworu.
Zedwitz pobłażliwie wyraża się o gotowości bojowej wolnych
ełckich 172 , wreszcie prosi księcia, aby nie wierzył wolnym, lecz jemu,
gdyż on przez 24 lata urzędował tu jako starosta i czynił jak najlepiej.
Z kolei wolni ze starostwa piskiego skarżą się na to, że są:
1) zmuszani do szarwarku przy budowach, zwłaszcza bud myśliwskich
w puszczy, a także w folwarku Gostken (Guzki?), wbrew przywilejom.
171 Odpowiedź ta była, jak widać, dołączona' do listu skierowanego do sekretarza
książęcego Baltazara Ganssa, z datą 2 kwietnia 1549 r. z Upliku, WAPO,
Landtagsacta V/4—3, p. 421.
172
WAPO, Landtagsacta V/4—1, p. 420—421: „Auch zeigen die Freyen, an dass
sie die Dienste höher und Rustunge halten dann Ihre Vorfahren etc. das gehet
woll hin, man merckt an ihren Pferden, und Harnischen wenig Beserung, allein
etzliche Dienste haben wass beser Harnisch gezeugt, die wenigsten gutte Pferde etc"
57