USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Książę zaproponował, aby podatek ze wsi i małych miasteczek zebrali
Jerzy Kunheim i Andrzej Wittmansdorff 53 . Kandydatura tego drugiego
spotkała się z pewnymi oporami.
Uchwalenie podatku zostało negatywnie przyjęte przez mieszczan
królewieckich 54 .
Tymczasem wielkie wysiłki księcia, idące w kierunku zdobycia pieniędzy
na pomoc turecką, nie odbiły się na wojskowych poczynaniach.
I tak wojska, werbowanego przez Jerzego Weihera w lutym 1542 r. na
koszt księcia, nie udało się w pełni skompletować, stąd nie mogło się ono
stawić w oznaczonym czasie u elektora. Toteż elektor z niego zrezygnował,
jak to wynika z relacji posła ks. Albrechta do elektora, Krzysztofa
Kreytzena, z 7 maja 1542 r. 33 . Sam Weiber i zwerbowani przez niego
rajtarzy przeszli na służbę do innych książąt.
Projekt udziału pruskich wojsk w wyprawie przeciw Turkom, uchwalony
na sejmie, stał się jednym z punktów obrad małego wydziału, omawiamy
go przeto w podpunkcie następnym 56 . Marginalnie należy dodać,
że wyprawa 30 tys. pieszych i 7 tys. jazdy pod wodzą elektora brandenburskiego
po oblężeniu Pesztu została rozbita przez Turków we wrześniu
1542 r. 57
Myśl o wyprawie tureckiej i o udziale w niej księcia nie upadła i stanowiła
w dalszym ciągu motor działania w rozwiązywaniu spraw ustroju
wewnętrznego Prus Książęcych w najbliższych miesiącach.
2. OBRADY MAŁEGO WYDZIAŁU NA SEJMIE CZERWCOWO-LIPCOWYM
1542 R. TOCZYŁY SIĘ NAD NASTĘPUJĄCYMI SPRAWAMI:
a) Projekt Regimentsnottel
Sprawą „zaopatrzenia kraju" na wypadek śmierci księcia zajmowano
się już na poprzednich sejmach, nie doszło jednak do konkretnych ustaleń.
Pomysł osobistego udziału księcia w wyprawie przeciw Turkom
przyśpieszał realizację dawnych projektów. I tak 8 lipca 1542 r. kanclerz
53
Jerzy Wittmansdorff (Polacy mówili na niego Witramowski) był w r. 1520
zaciężnym Zakonu, w r. 1522 radcą wielkiego mistrza, w 1. 1525—1527 wójtem Rybaków,
HB, s. 197, przypis 6.
54
Sprawa uchwalenia podatku zob. WAPO, Landtagsacta, V/4—1, fol. 64—65,
98—160, 204—218, 227—240, 284—288; K. Henneberger, op. cit., fol. 179.
Stoff — miara nalewna, a korzec — miara nasypna.
55 K. Faber, op. cit., s. 269.
56
Por. s. 133 n.
57
K. Faber, op. cit., s. 269; osobna monografia H. Trauta, Kurfürst Joachim
II von Brandenburg und der Türkenfeldzug vom Jahre 1542. Nach archiwalischen
Quellen, Gumtersbach 1892 (Biblioteka Katedry Wieków Średnich Uniwersytetu
Humboldta w Berlinie, Syg. Ma-150), pomija całkowicie sprawę udziału Prus
Książęcych w tej wyprawie.
123