USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Niewątpliwie funkcje namiestnicze spełniali wówczas 4 nadradcy,
czy jednak do pomocy wzywali 4 głównych starostów i 3 przedstawicieli
Królewca, nie można, na to rozstrzygająco odpowiedzieć, gdyż brak o tym
wzmianek.
Przepisy o dopuszczonych do lenna. Przepis Regimentsnottel
zobowiązujący księcia dopuszczonego do lenna, aby zamieszkał
w Prusach Książęcych po objęciu tutaj władzy, został przypomniany
w r. 1565, kiedy wyłoniła się sprawa złożenia hołdu margrabiemu Jerzemu
Fryderykowi i elektorowi brandenburskiemu Joachimowi II. Próbowano
ograniczyć go wówczas tylko do jednorazowego odwiedzenia
kraju w ciągu roku 84 . Sprawa ta odżyła na nowo w r. 1578, kiedy rzeczywiście
rządy w Prusach Książęcych objął jeden z książąt mających
prawa do lenna, tj. Jerzy Fryderyk.
3. ZNACZENIE REGIMENTSNOTTEL
O znaczeniu poszczególnych przepisów wprowadzonych przez Regimentsnottel
pisaliśmy w rozdziale V. Obecnie należy jedynie generalnie
określić, czym było wydanie Regimentsnottel dla klas uprzywilejowanych
i całego społeczeństwa Prus Książęcych.
Ustępstwa księcia w Regimentsnottel sprowadzały się do trzech głównych
spraw:
1) zachowania urzędu biskupiego;
2) zagwarantowania prawa indygenatu (wszystkie stanowiska w rządzie
na ogólną liczbę 14—16,. z wyjątkiem 2, mają być obsadzone wyłącznie
przez indygenów, a także 11-osobowa regencja ma składać się bez
wyjątku z indygenów);
3) zagwarantowania politycznej przewagi szlachty nad miastami
(szlachcie przyznano w rządzie obsadzenie 4 nadradcostw, 6—8 radcostw
z wyjątkiem 2, a od r. 1546 także 4 główne urzędy starościńskie, natomiast
w składzie regencji — 4 nadradcostwa i od r. 1546 — 4 główne
urzędy starościńskie). Miasta natomiast w regencji miały mieć tylko
trzech przedstawicieli z Królewca; w 1. 1542—1546 mogliby tu wchodzić
ewentualnie jeszcze mieszczanie będący głównymi starostami; w spisach
4 głównych starostw w tym okresie nie odnajdujemy jednak mieszczan.
A więc książę w r. 1542 w zamian za podatki, zaopatrzenie najbliższej
rodziny (księżny i księżniczki) i zachowanie praw dynastii (ewentualni
męscy potomkowie i dopuszczeni do lenna) zgodził się na powyższe
ustępstwa.
Działaniem ustawy Regimentsnottel miała być objęta społeczność Prus
Książęcych. Dla Prus Książęcych, podobnie jak to dla Prus Królewskich
84
M. T o e p p e n, Zur Geschichte..., s. 453.
194