USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Albrecht uważał osobiście, iż udział w wyprawie tureckiej na nowo
go zbliży do cesarza i Rzeszy, zresztą walka z niewiernymi była jego
pragnieniem, przeciw Turkom miał zamiar walczyć osobiście w r. 1529,
a i później, w r. 1544 27 . A więc tą drogą chciał Albrecht odzyskać zaufanie
cesarstwa, a może wejść na szerszą arenę polityczną, jak za czasów
zakonnych.
Osobisty udział w wyprawie był jednak niebezpieczny, a to z różnych
względów:
1) książę mógł zginąć w wyprawie, pozostawiając kraj bez sukcesora;
2) w razie upływu terminu zawieszenia banicji mógł zostać uwięziony
i ponieść konsekwencje wypływające z wyroku sądu Rzeszy;
3) w czasie jego nieobecności wraz z wojskiem, Prusy Książęce mogły
być podstępnie napadnięte.
Podjęcie decyzji w tej sprawie było trudne. Albrecht, jak zawsze
w czasie podejmowania zasadniczych decyzji, zwrócił się o radę do
samego reformatora — Marcina Lutra. W tym celu wysłał on do niego
swego sekretarza Hieronima Schürstaba. Luter odpowiedział na wątpliwości
Albrechta, że słusznie czyni elektor brandenburski, wzywając go
do walki z Turkami. Niemniej Albrecht winien być poproszony przez
Rzeszę, gdyż w przeciwnym wypadku udział Albrechta w wyprawie
będzie niczym innym, jak prywatną pomocą sąsiedzką dla Joachima 28 .
Przedstawione wyżej starania Rzeszy o pomoc Prus Książęcych przeciw
Turkom z jednej strony, a z drugiej prośby z Prus Książęcych kierowane
do Rzeszy o zniesienie banicji, wskazują na wzajemne interesy
partnerów w tej politycznej transakcji. W początkowej fazie sprawy te
biegły osobno, stąd odrębne potraktowanie ich powyżej, co wyrażało się
m. in. w korespondencji, gdzie nie omawiano tych problemów łącznie,
wkrótce jednak dostrzeżono wzajemną zależność tych dwóch spraw, co
ostatecznie zostało przypieczętowane wiosną 1542 r. w rozmowie elektora
brandenburskiego Joachima z posłem Albrechta — Krzysztofem Kreytzenem,
kiedy to Joachim wskazywał drogę do całkowitego zniesienia banicji
ciążącej na Albrechcie przez jego osobisty udział w wyprawie
tureckiej.
b) Na sejmie czerwcowo-lipcowym 1542 r.
Dostrzegając dogodność sytuacji, Albrecht pismem z 29 maja 1542 r.
zwołał sejm na 21 czerwca 1542 r. do Królewca w sprawie rozpatrzenia
„pomocy tureckiej" w związku z listami elektora saskiego i landgrafa
heskiego oraz elektora brandenburskiego 29 .
27
28
29
W. Hubatsch, op. cit., s. 220 i 224.
K. Faber, op. cit., s. 266.
WAPO, Landtagsacta V/4—1, fol. 52—54.
119