USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...

More documents

Recommendations

Info

W traktacie krakowskim 92 z r. 1525, rozpatrywanym z naszego punktu widzenia, można odnaleźć przepisy statutowe, które przede wszystkim ograniczając księcia wobec króla, ograniczały go także wobec „kraju". Są to następujące przepisy: • 1) o niepodzielności i w pewnej mierze nienaruszalności terytorium (art. 10, art. 15), 2) o indygenacie gubernatora, na wypadek przypadnięcia księstwa Polsce (art. 13, co w istocie ograniczało króla polskiego), 3) o zapewnieniu wymiaru sprawiedliwości (art. 18, 19, a zwłaszcza 20—21), 4) o wolności handlu (art. 22—23), 5) o regulacji systemu monetarnego (art. 28). Z kolei rewers akcyzyjny z r. 1528 zawierał klauzulę, że ks. Albrecht nie będzie więcej nakładał na kraj podatków 93 . Następnie Regimentsnottel wprowadza indygenat dla rządu i regencji, a więc to, co Prusy Królewskie uzyskały już w r. 1454, i ustala organizację władz. Mały Przywilej Łaski 94 z r. 1546 poszerza ten przepis o dodatkowe zagwarantowanie indygenatu dla 4 głównych starostw. I wreszcie reces z 5 października 1566 r. 95 wprowadza nowe przepisy statutowe: 1) o ograniczeniu księcia w polityce zagranicznej (nie wolno mu oddawać tronu ani zawierać sojuszów bez zgody króla i stanów); 2) o zagwarantowaniu mieszkańcom Prus Książęcych apelacji do króla w razie niedotrzymywania przywilejów przez księcia, co jest formą prawa oporu. Dopiero w powyższym zestawieniu ukazuje się nam w pełni znaczenie Regimentsnottel, który zawiera jeden z najważniejszych przepisów określających statut „kraju". Dotyczy on całości społeczeństwa Prus Książęcych i może być z tych względów uważany jako przepis o charakterze konstytucyjnym. Pozostałe przepisy Regimentsnottel, a więc przepis o zachowaniu biskupów i przepis o zagwarantowaniu dla szlachty gros miejsc w rządzie i regencji, są przywilejami, w wypadku pierwszym — przywilejem ogólnostanowym, a w drugim wypadku — przywilejem dla jednego stanu, tj. szlachty. Byłoby jednak wypaczeniem traktowanie tych przepisów oddzielnie, skoro w Regimentsnottel warunkiem objęcia najwyższych godności w księstwie jest połączenie dwóch oznak kandydata — indygenatu i szla- 92 93 94 Corpus iuris Polonici, t. IV/1, wyd. O. Balzer, Kraków 1910, s. 144—159. Priv. fol. 39—41. Priv. fol. 50. 95 Priv. fol. 62 i 63. 197
chectwa. Warstwa chłopska, a więc szerokie społeczeństwo, było tu wykluczone. Było to zresztą zgodne z rozwojem formacji feudalnej i tłumaczone solidarystyczną teorią organiczną, antropomorfizującą ówczesne społeczeństwo i przedkładającą chłopstwu wyłącznie rolę żywiciela organizmu społecznego, a politycznie uważającą tę warstwę za „ludzi niepełnoletnich", na równi z kobietami i dziećmi, nad którymi wyższe warstwy sprawują opiekę. Wyraźnego celu klasowego nie da się tu ukryć. W świetle więc tych wszystkich przepisów Regimentsnottel sprawą podstawową jest walka władcy ze stanami, chociaż niedostrzeganie charakteru ogólnospołecznego tej ustawy byłoby niedopatrzeniem. Regimentsnottel wzmacniał stany sejmujące, a osłabiał księcia.
Page 1 and 2:
USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL)
Page 3:
REDAKTOR NACZELNY WYDAWNICTW TNT Ar
Page 6 and 7:
WSTĘP * 1. ZNACZENIE PODJĘTEGO TE
Page 8 and 9:
Argumentem za tą metodą przemawia
Page 10 and 11:
Regimentsnottel, opierał się spo
Page 12 and 13:
stosunki wiejskie, H. Meier 31 , K.
Page 14 and 15:
W tym miejscu pragnąłbym jak najs
Page 16 and 17:
potrzeb bytowych ówczesnego człow
Page 18 and 19:
Stolicami niejako tych okręgów ad
Page 20 and 21:
go w źródłach z tytułem starost
Page 22 and 23:
Tabela 1. Liczba łanów uprawnych
Page 24 and 25:
II. Natangia (48 756 łanów 20 mor
Page 26 and 27:
Tabela Źródło SCH R SCH R SCH R
Page 28 and 29:
Tabela 6. Zastawy za ks. Albrechta
Page 30 and 31:
miejskim, np. tzw. Lischke 40 . Nie
Page 32 and 33:
4 łany 47 . Niekiedy jednak uposa
Page 34 and 35:
leń na wyszynk piwa, za które pł
Page 36 and 37:
osiągnął jeden z najwyższych do
Page 38:
ze skarbu Prus Królewskich w wysok
Page 41 and 42:
60 000 florenów z procentem wynosz
Page 43 and 44:
chodził nie tylko cały północny
Page 45 and 46:
P. Jeannin 104 przypuszcza, iż kup
Page 47 and 48:
w zamian za pomoc wojskową z Zacho
Page 49 and 50:
połowy XVII w. Spotykamy tu wiele
Page 51 and 52:
urg, Heydeck). Eulenburgowie np. po
Page 53 and 54:
skimi 146 . Zjawisko „glebae adsc
Page 55 and 56:
Knechte" zaczęły się pojawiać
Page 57 and 58:
wsi w starostwie pasłęckim 165 .
Page 59 and 60:
Przede wszystkim byli zobowiązani
Page 61 and 62:
ment, w odróżnieniu od poprzednie
Page 63 and 64:
gospodarczy. Obok nich istniały dw
Page 65 and 66:
nie znając tych danych, uważał,
Page 67 and 68:
W sumie koniunktura zbożowa i wzro
Page 69 and 70:
Na podstawie tabeli można stwierdz
Page 71 and 72:
Tabela 24. Statki, które wypłynę
Page 73 and 74:
Królewca. W 1. 1581 i 1582 wynosi
Page 75 and 76:
Przedstawiony przez nas wyżej prob
Page 77 and 78:
W pierwszym wypadku panujący zwoł
Page 79 and 80:
W każdym razie błędnie sądził
Page 81 and 82:
W zasadzie okres ten charakteryzowa
Page 83 and 84:
stany (szlachta i miasta) również
Page 85 and 86:
W r. 1510, po śmierci wielkiego mi
Page 87 and 88:
Następne żądania podatkowe przed
Page 89 and 90:
Tymczasem — wracamy do właściwe
Page 91 and 92:
Wyjazd Albrechta wykorzystały mias
Page 93 and 94:
Projekt ten przypadł do gustu Albr
Page 95 and 96:
a) Organizacja stanów Skład sejmu
Page 97 and 98:
II izbę tworzyli posłowie szlache
Page 99 and 100:
Od tej klasycznej formy obrad istni
Page 101 and 102:
Najbardziej ważne z naszego punktu
Page 103 and 104:
osobiście objaśnił zawarcie trak
Page 105 and 106:
odegrała tutaj rolę dwuznaczną,
Page 107 and 108:
mą, ma być przedstawiony biskupow
Page 109 and 110:
problem czasu! Inna natomiast była
Page 111 and 112:
Swój szczyt osiągnęła przewaga
Page 113 and 114:
księstw Rzeszy; wszak Polska jest
Page 115 and 116:
Głównymi punktami, w których zda
Page 117 and 118:
Poważniej musiał książę potrak
Page 119 and 120:
stawić sądowi kamery Rzeszy i mis
Page 121 and 122:
W propozycjach sejmowych 30 książ
Page 123 and 124:
sert 43 ; z II izby: Jan Siegit 44
Page 125 and 126:
Jan Kreytzen w imieniu szlachty prz
Page 127 and 128:
wyższe i niższe, sprawę rozsądz
Page 129 and 130:
działu, że biskup winien mieć do
Page 131 and 132:
Freiwald 90 słusznie sądzi, iż s
Page 133 and 134:
potwierdzić wszystkie przywileje t
Page 135 and 136:
i Henryk Sparwein z Bałgi, Marcin
Page 137 and 138:
f) Sprawa monety, granicy litewskie
Page 139 and 140:
ROZDZIAŁ IV SEJM LISTOPADOWY 1542
Page 141 and 142:
Na przedłożone pismo szlachty odp
Page 143 and 144:
Wpierw w imieniu I i II izby przema
Page 145 and 146:
W piśmie 26 księcia kanclerz dzi
Page 147 and 148: Michał Werner 49 w imieniu starost
Page 149 and 150: należy posiadać pewną rezerwę f
Page 151 and 152: poszczególnych spraw według artyk
Page 153 and 154: czałoby pozycję władcy w jego pa
Page 155 and 156: Risenburgensis i zrzeczeniem się w
Page 157 and 158: mania żyjących tam jeszcze kanoni
Page 159 and 160: i instrukcję wizytacyjną np. z 24
Page 161 and 162: akcji ślubnej 44 . Po śmierci Alb
Page 163 and 164: powstrzymano się z jakimikolwiek t
Page 165 and 166: grabia Kazimierz wysłał zamiast n
Page 167 and 168: zbadać ich treść, czy wspomina s
Page 169 and 170: Radę. Tajne rady powstały bowiem
Page 171 and 172: mogła najłatwiej oprzeć się we
Page 173 and 174: Art. 4. Wynagrodzenie regentów, op
Page 175 and 176: Art. 6. Kolejność awansów a —
Page 177 and 178: Art. 9. Prawo zwoływania stanów p
Page 179 and 180: sądził Voigt, uważając, że w T
Page 181 and 182: a 16 kwietnia 1543 r. 6 , udało si
Page 183 and 184: podarki. W odpowiedzi na to miasta
Page 185 and 186: czystego potwierdzenia wszystkich p
Page 187 and 188: niu władcy), mógł stanowić dals
Page 189 and 190: w Księstwie Pruskim ustrój konsys
Page 191 and 192: Tabela 27 Obsada nadradcostw w Prus
Page 193 and 194: 19 lipca 1566 r. 79 , ale już prze
Page 195 and 196: Niewątpliwie funkcje namiestnicze
Page 197: dów jest zjawiskiem powszechnym. P
Page 201 and 202: BIBLIOGRAFIA I. Źródła archiwaln
Page 203 and 204: Urkundenbuch zur Reformationsgeschi
Page 205 and 206: Forstreuter K., Die Memel als Hande
Page 207 and 208: J e g e 1 A., Die landständische V
Page 209 and 210: ycerstwa w Pribaltike, Dissertacja
Page 211 and 212: Voigt J., Namen-Codex der Deutschen
Page 213 and 214: Es wurde daher angestrebt, einen ve
Page 215 and 216: Erinnerung an den Bauernaufstand 15
Page 217 and 218: S. ein politisches Übergewicht des
Page 219 and 220: Chelmicki J. 153 Chojnacki W. 56 Ch
Page 221 and 222: Kalksteyn, szlachcic 92 Kanewitz Ja
Page 223 and 224: Rabensteiner Melchior, marszałek 1
Page 225 and 226: Wisling, teolog 187 Witramowski, pa
Page 227 and 228: Giżycko, miasto i starostwo 18, 21
Page 229 and 230: Śląsk 103, 116, 171 Święta Siek
Page 231 and 232: Rozdział III. Sejm letni 1542 —
Page 233: ROCZNIKI TOWARZYSTWA NAUKOWEGO W TO
show all

USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...