USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

i jeśli 1 stycznia 1530 r. zmarł na grypę, tzw. angielskie poty, pierwszy
męski potomek Albrechta, niemowlę Fryderyk Albrecht 49 .
Zaopatrzenie to dotyczyło więc tylko 15-letniej córki Anny Zofii,
której matka, księżna Dorota, miała w r. 1542 lat 38. Szczegóły tego
zaopatrzenia są nam nie znane, gdyż nie jesteśmy w posiadaniu testamentu
z r. 1541. Wydrukowana przez M. Dogiela część testamentu,
dotycząca zresztą ustalenia rządu, datowana błędnie na r. 1542 50 , a nie
na r. 1541, w istocie jest częścią testamentu bądź to z r. 1555, bądź też
z r. 1567 (testamenty te były identyczne) 51 , na co zresztą zwrócił już
uwagę K. Lepszy 52 . W każdym razie testament ks. Albrechta z r. 1541
został wydany przed 2 lipca tegoż roku, gdyż tego dnia książę wyznaczył
osoby pełnomocne do otwarcia testamentu. Treść 53 tego dokumentu jest
następująca:
Książę, licząc się ze śmiercią, której data jest nikomu nie znana, dla
dobra swoich następców, swojej małżonki, a także dla wszystkich poddanych,
spisał testament, który jest opieczętowany pieczęcią majestatyczną
i przechowywany wraz z innymi przywilejami w kancelarii
w Tapiewie. Do otwarcia testamentu po śmierci księcia wyznacza się
trzy osoby: Melchiora Kreytzena — ochmistrza, Marcina Kannachera —
nadburgrabiego, i Jana Kreytzena — kanclerza, a w razie gdyby któryś
z nich nie sprawował już swego urzędu, np. z powodu zgonu, to do
otwarcia testamentu powołany jest każdy w danym czasie urzędujący
ochmistrz, nadburgrabia i kanclerz.
Testament, który spisany został własnoręcznie przez ks. Albrechta
i jest przechowywany w żelaznym stole w Tapiewie, ma być otwarty
w obecności małżonki książęcej i następujących radców: obydwu prałatów,
biskupów sambijskiego, Jerzego Polentza, i pomezańskiego, Pawła
Speratusa, hr. Piotra Dohny z Morąga, hr. Wolffa Heydecka z Kętrzyna,
hr. Botho von Eulenburg z Bartoszyc, Jerzego Kunheima z Tapiewa,
Fryderyka von der Oelsnitz, nadmarszałka, z Olsztyna, Piotra Kobersee
z Nidzicy, Andrzeja Rippe z Kaymen, Jakuba Diebe z Działdowa — starostów,
i Wilhelma Truchsess von Wetzhausen, Ecka Reppichaua, Jerzego
Bernharta i Krzysztofa Kreytzena — nadkomornika (oberster Kemraerer).
Ochmistrz, nadburgrabia i kanclerz wyślą pisma do starostów, aby
49 Ibid., s. 93.
50
Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae, t. 4, Vilnae
1764, p. 309—312: „Articuli gubernationum Ducatus Prussiae continentes ex Testamento
Alberti Ducis Prussiae excerpli. Anno 1542. Ex Archivo Regni. Lib. Legat sub. Lit.
W. fol. 3127.
51
A. V e t u 1 a n i, Lenno pruskie, Kraków 1930, s. 296.
52
K. Lepszy, Prusy Książęce a Polska w latach 1576—1578. Księga pamiątkowa
ku czci prof. dr Wacława Sobieskiego, t. 1, Kraków 1932, s. 150.
53
Staatliches Archivlager, Göttingen, Ostpreussisches Folianten 79, s. 802 i n.
11 — Ustawa o rządzie Prus
161