USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

i Albrechta Hohenzollerna. Przybyło wówczas do Prus ponad 62 rodziny
szlacheckie. Były to rodziny: Kreytzen, Oelsnitz, Schenk zu Tautenburg,
Schönberg, Truchsess zu Waldburg, Heydeck, Arnswald, Auerswald,
Besenrodt, Birkhahn, Colbitz, Drahe, Vögte v. Dreyss, Eglingen, Eichicht,
Eiferdorf, Gabelentz, Gattenhofen, Gersdorff, Görlitz, Gruber, Halle,
Hülsen, Hirsch, Hochberg, Hausen, Jägersdorff, Jagenreuth, Kannacher,
Kleist, Kleinow, Knebel, Kottwitz, Landgräff, Lüttwitz, Massenbach,
Meddig, Miltitz, Mosewitz, Mudchiedler, Neblingen, Nenningen, Niebelschütz,
Pannewitz, Ramung v. Ramegk, Rippe, Rechenberg, Rentzel,
Reppichau, Rettau, Schellendorf, Schirdingen, Schwansfeld, Stach
v. Golzheim, Taniel, Thiesel v. Daltitz, Tippeiskirch, Töpfer, Vasold,
Lenger itd. 123 . O procesie tworzenia się dopiero wtedy stanu szlacheckiego
świadczy to, że nie posiadali oni jeszcze swoich zamków, dopiero
w XVI i XVII w. spotykamy je u Kreytzenów, Schliebenów i Polentzów
124 .
Dalszy napływ szlachty niemieckiej nastąpił z chwilą sekularyzacji
kraju. Dotychczasowa analiza pozwala nam już przyjąć, iż szlachta Prus
Książęcych w początkach panowania ks. Albrechta liczyła około 200
rodzin.
Jakimi danymi natomiast dysponujemy w XVI wieku? Są one
szczupłe.
1. Można przyjąć z małym zastrzeżeniem, iż w pięciu starostwach
Górnych Prus zamieszkiwało w r. 1539/1540 — 36 rodzin 125 szlacheckich.
I tak: w starostwie Pasłęk było 11 dworów szlacheckich (Edelhöfe), przy
czym jedna rodzina mogła posiadać więcej niż jeden dwór, w starostwie
Morąg — 2 dwory szlacheckie, w starostwie Miłakowo zamieszkiwało
wyraźnie 6 rodzin szlacheckich, w starostwie Miłomłyn — 6 rodzin
i w starostwie Przezmark — 11 rodzin szlacheckich.
2. Odnośnie do starostw mazurskich nie dysponujemy dokładnymi
danymi dla XVI w. Po prostu z I połowy XVI w. są spisy rycerstwa
tylko z niektórych starostw, i to niepełne; dokładniejsze stają się te
rejestry, tabele i role, począwszy od XVII wieku 126 .
M. Toeppen 127 dał obraz ilościowy szlachty Prus Książęcych zamieszkałej
na Mazurach, który jednak można odnieść dopiero do pierwszej
123
G. A. Mühl ver st edt, Der Herrenstandt..., s. 851—852 i na s. 860 passim
— autor rozdzielił kolonizację szlachty niemieckiej na dwa okresy — 1466—1497
i 1497—1536.
124
Ibid., s. 849.
125
W. Schulz, Siedlungsgeographie des Deutschen Oberlandes, Mitteilungen
der Geographisches Gesellschaft in Königsberg, Kgsbg., s. 53.
126
G. A. Mühlverstedt, Die Vasallen-Register und Tabellen der Hauptämter
in Masuren. Zur Geschichte masurischer Ortschaften, Mitt. d. litt. Gesell.
Masovia, H. 11, Lötzen 1906, s. 81—82.
127
M. Toeppen, Geschichte Masurens, Danzig 1870, s. 203—206.
47