USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

4 łany 47 . Niekiedy jednak uposażenie to było nieco większe i wynosiło
6 łanów 48 .
Z powyższego przeglądu wynika, że książę miał znaczną rezerwę ekonomiczną
w postaci ziemi 49 . Zjawisko ciągłych pożyczek, zapisów i zastawów
wskazuje na dorywcze próby łatania skarbu książęcego przez
Albrechta, powiększające równocześnie własność ziemską stanów,
a zmniejszające możliwości ściągania czynszów z własnych wsi.
b) Dochody książęce
Siłę ekonomiczną panującego w konkretnym punkcie czasowym najlepiej
obrazują jego dochody. Dochody wpływały w postaci naturaliow
i pieniądza.
Naturalia z folwarków książęcych i wsi czynszowych stanowiły bardzo
ważną część dochodów książęcych, przede wszystkim były podstawą
utrzymania dworu. H. Schweichler 50 nie obliczył wartości wpływów
w naturaliach, gdyż było to połączone z dużymi trudnościami.
Dochody w postaci pieniądza były odprowadzane ze wszystkich starostw
do kamery rentowej w Królewcu. Na przykładzie starostwa Olsztynek
51 możemy prześledzić budżet starostwa z r. 1610.
Po stronie wpływów, wynoszących 4031 grzywien, znajdują się
pieniądze:
1) z czynszu gruntowego od łanu i od parceli miejskiej,
2) wachtowe,
3) z kar sądowych,
4) z łanów pustych,
5) ze sprzedaży drzewa,
6) ze sprzedaży ryb,
7) z przemiału,
8) ze sprzedaży zboża,
9) ze sprzedaży piwa,
10) z innych naturaliów.
Po stronie wydatków — 1528 grzywien, a mianowicie na:
1) pensje dla starosty, pozostałych urzędników i służby,
2) wyżywienie dla nich,
47
E. Deegen, op. cit., s. 23.
48
G. Conrad, Zwei Visitationsrezesse der evangelischen Kirchen zu Gr.
Tromnau und Niederszehren von 1568 und 1576, Zs. d. hist. Ver. f. Marienwerder
36, 1896, s. 34.
49
Takiej rezerwy nie posiadał w Polsce Zygmunt I, gdyż już za jego poprzedników
znaczna część królewszczyzn była w zastawie u szlachty (zob. A. W y -
czański, Rozdawnictwo dóbr królewskich za Zygmunta I, Przegląd Historyczny,
t. 44: 1953, z. 3, s. 299).
50 H. Schweichler, op. cit., s. 40.
51
M. T o e p p e n, Geschichte des Amtes und der Stadt Hohenstein, Hochenstein
1859, s. 31—34.
31