USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

P. Jeannin 104 przypuszcza, iż kupcy królewieccy nie czynili większych
wysiłków, by budować własną flotę, z wyjątkiem okresów osłabienia
handlu, np. w r. 1559 handel ówczesny oblicza się na 43% handlu
z r. 1554. W latach 1559 i 1560 wspomina się o nowych statkach,
i to dużych.
Flota królewiecka miała dwa rodzaje statków:
1) Wielkie statki, mające po jednym wyjeździe i po jednym powrocie,
powracające często wiosną następnego roku i przywożące sól. Często były
to ekspedycje stowarzyszenia armatorów. Towar dzielono proporcjonalnie
do udziałów.
2) Statki typu lubeckiego, szybsze, dokonujące 4—5 podróży, z ładunkiem
różnym i najczęściej tylko do Gdańska i Lubeki 105 . H. Novak 106
dzieli duże statki obsługujące handel litewski na dwie grupy: strugi
(Strausen) i wiciny (Wittinen). Strausen o pojemności 80 łasztów były
prawie równe u góry i u dołu kadłuba. Wittinen — o pojemności 70 łasztów,
były węższe u dołu. Długość tych statków dochodziła do 53 m,
a wysokość wynosiła 1,60—1,90 m.
Port królewiecki należał wówczas do portów dużych, przyjmujących
statki większe niż o pojemności 100 łasztów (200 ton), a niekiedy nawet
do 200 łasztów — co świadczyło równocześnie o randze gospodarczej
miasta.
Na bogactwo miasta składały się m. in. dochody czerpane z przewozu
towarów własnymi statkami, których nie było jednak tak wiele, a również
dochody z cła, które wpierw zabierało miasto, a potem książę. W XVI w.
wynosiło ono średnio 1 / 2 % wartości towaru 107 .
Królewiec żył jednak w zasadzie z wymiany handlowej, a zysk czerpał
z różnicy cen, dochodzącej do 10% 108 . Jeśli idzie o inne miasta, to
w handlu tranzytowym brały udział: Kłajpeda, Labiawa, Ragneta.
Miasta Prus Książęcych były miejscem stałych cotygodniowych jarmarków
i corocznych targów. W Kłajpedzie i Tylży odbywały się targi
rybne, w Działdowie zaś handlowano krowami i owcami 109 . Na targach
tych zjawiali się chłopi.
Bardzo mało dotąd wiemy o stosunkach handlowych Prus Książęcych
z Polską, a Mazowszem w szczególności. Pewny jest import soli z Polski
do Królewca w latach trzydziestych XVI w. 110 . Przypuszcza się również,
104
Ibid., s. 14.
105
Ibid., s. 14.
106
H. N 0 v a k, Die preussisch-litauischen Handelsbeziehungen zur Zeit Herzog
Albrechts (1525—1568), Kgsbg. 1922, Diss., s. 42 (maszynopis). W zbiorach Biblioteki
Uniwersyteckiej w Marburgu, Syg. MS 22 6903.
107
E. F. Müller, op. cit., s. 477.
108
Ibid., s. 477.
109
H. Novak, op. cit., s. 67—68.
110
S. Grünau, Preussiche Chronik, Bd. 2, hrsg. v. M. P e r 1 b a c h, R. Philippi
i P. Wagner, Leipzig 1889, s. 773.
44