USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

grabia Kazimierz wysłał zamiast niego dwóch swoich doradców, Krzysztofa
Schencka zu Tautenburg i dr Jana Kohla 56 . Jednak już na ślub
Albrechta w dniu 1 lipca 1526 udał się w drogę do Królewca sam
Schwarzenberg i pozostał tam aż do początku 1527 r. 57 . Działalność
Schwarzenberga i jego kolegów z Ansbachu w Prusach Książęcych nie
przyniosła żadnych wyników w zakresie prawnej regulacji władzy centralnej.
Schwarzenberg nie miał z kim współpracować, gdyż książę i inne
wybitne osobistości państwowe dopiero co pozawierały związki małżeńskie
i przedkładały życie rodzinne nad sprawy dotyczące nawy państwowej
58 . Natomiast atmosfera sprzyjała sporządzeniu ordynacji dla
fraucymeru księżny Doroty, która wyszła spod pióra J. Schwarzenberga
59 .
Skład Rady Księstwa nie odbiega więc początkowo od składu rady
z czasów ostatnich wielkich mistrzów. Nie ma gradacji wśród jej członków.
Tymczasem w r. 1542 ewolucja tej rady doprowadza do ustawowego
potwierdzenia jej składu w liczbie 4 nadradców, 6—8 radców dworskich
i sądowych i 4 starostów z Pokarmina, Rybaków, Szaków i Tapiewa.
Mamy tu do czynienia z jednej strony z rządem — jako ciałem kolegialnym,
a z drugiej strony z gradacją wśród jego członków. Interesujące jest
przeto przedstawienie tych zmian, jakie miały miejsce w radzie od
r. 1525 do 1542.
Nadradcostwa. Cztery główne urzędy — nadradcostwa — w początkach
księstwa miały znaczenie głównie jako urzędy dworskie. Ich
początki sięgają czasów ostatnich wielkich mistrzów, skoro ochmistrzem
u Fryderyka saskiego był Kasper Pflug, a marszałkiem dworu za
Albrechta jako wielkiego mistrza Dietrich von Schlieben. Natomiast
urząd kanclerski można wyprowadzić jeszcze z bardziej odległych czasów
zakonnych i wreszcie urząd nadburgrabiego z urzędu wicekomtura królewieckiego.
Książę Albrecht od początku starał się o obsadzenie wszystkich głównych
urzędów, co piszemy wbrew F. Arndtowi, który twierdził, iż urząd
marszałka został objęty po raz pierwszy w czasach książęcych w r. 1531
przez Piotra Patyna, a funkcję kanclerza, zamiast honorowego kanclerza
Jerzego Polentza, sprawował ochmistrz Henryk Kittlitz 69 . Są to wyraźne
pomyłki, przed Patynem bowiem na tym urzędzie znany jest już w dniu
18 kwietnia 1525 r. Melchior Rabensteiner 61 , a urząd kanclerski zawsze
56 W. H u b a t s c h, op. cit., s. 194.
57
Ibid., s. 195.
58
R. P h i 1 i p p i, Freiherr Johann von Schwarzenberg in Preussen, Zeitschrift
des Westpreussischen Geschichtsvereins, H. 1, Danzig 1880, s. 65.
59
Ibid., s. 65. Deutsche Hofordnungen des 16 und 27 Jahrhundert, opublikował
A. Kern, Berlin 1905, s. 90—96.
60
F. Arnd t, op. cit., s. 9.
61
H. Freiwald, op. cit., s. 256.
164