USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

miał obsadę, jak to wynika z załączonej tabeli. Tabela potwierdza również
wyżej wypowiedziane zdanie, iż raczej wszystkie cztery główne
urzędy były obsadzane regularnie.
Tabela 26. Obsada głównych urzędów Prus Królewskich po r. 1525
Ochmistrz
Nadburgrabia
Nadmarszałek
Kanclerz
Henryk Miltitz
(29 XI 1525—1526)
Henryk Kittlitz
(1527—1532)
Melchior Kreytzen
(1533—1557)
Jan v. Besenrade
(20 IV 1525—1529)
Marcin Kannacher
(1529—1542)
Melchior Rabensteiner
(18 IV 1525—?)
Piotr Patyn
(1531—1532)
Jan Gelhorn
v. Jasevitz
(1533—1537)
Fryderyk Oelsnitz
(1538—1557)
Michał Spielberger
(24 XI 1523—1525)
dr Fryderyk
Fischer
(IX 1526—1529)
dr Jan Apeli
(27 IV 1529—1536)
dr Jan Kreytzen
(1536—1575) «
W tym miejscu należy podkreślić dwie kwestie: 1) nadradcostwa początkowo
były urzędami dworskimi, a objęcie spraw państwowych przez
wyżej wymienionych urzędników odbywało się stopniowo i proces ten
nie kończy się na r. 1542; 2) stanowiska te były początkowo urzędami
pojedynczymi i odrębnymi, zależnymi bezpośrednio od księcia, nie tworzyły
jeszcze kolegialnego ciała.
Dowodem na to są nominacje kolejnych nadburgrabiów: Jana Besenrade
z 20 kwietnia 1525 r. (prawdopodobnie występuje tu antydatowanie;
wówczas nazywany był on jeszcze wójtem zamkowym — Hausvogt) 63
i Marcina Kannachera z 1 lipca 1529 r. 64 . Nie ma tam nigdzie mowy
o pracy nadburgrabiów w izbie nadradców; obok spełniania funkcji dworskich
związanych z tym urzędem są oni tylko uważani za jednych spośród
wielu radców. Inna sprawa, że właśnie akurat Jan Besenrade
w istocie rzeczy sprawował rządy w Księstwie Pruskim w 1. 1526—1529,
nie wynikały one jednak z ustawy stawiającej urząd nadburgrabiego
w pozycji „premiera nowożytnego państwa", lecz wywodziły się bądź
to z woli księcia, bądź też lepiej z jego słabości do faworytów.
Konieczna byłaby więc analiza dalszych nominacji na nadradcostwa
w l. 1529—1542, niestety, nie mamy do nich dostępu. Należałoby wtedy
62 Sporządzono na podstawie: Erleutertes Preussen, Bd. 1, s. 81 i n.; A. Horn,
Die Verwaltung Ospreussens seit der Sacularisation 1525—1875, Königsberg 1890,
s. 105; G. Conrad, Geschichte der Königsberger Obergerichte, Leipzig 1907, s. 436
i H. F r e i w a 1 d, op. cit., s. 256.
63
H. F r e i w a 1 d, op. cit., s. 256.
64 F. A r n d t, op. cit., s. 9.
165