USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Źródło<br />
SCH<br />
R<br />
SCH<br />
R<br />
SCH<br />
SCH<br />
R<br />
SCH<br />
R<br />
Starostwo<br />
Barciany<br />
Bartoszyce<br />
Pr. Iława<br />
Bałga<br />
Pokarmin<br />
Dane z roku<br />
1586<br />
1663<br />
1609<br />
1663<br />
1586<br />
1603<br />
1663<br />
1603<br />
1663<br />
szlachecka<br />
1680<br />
—<br />
1 122<br />
2 871,5<br />
—<br />
1594<br />
—<br />
3 130<br />
Własność<br />
wolnych<br />
—<br />
285<br />
—<br />
—<br />
132<br />
—<br />
377<br />
—<br />
757<br />
książęca<br />
498<br />
447<br />
276<br />
284<br />
127,5<br />
1437<br />
1517<br />
1511,5<br />
1841<br />
c. d. tab. 5<br />
Ogółem<br />
—<br />
—<br />
1365<br />
-<br />
3151<br />
ta wymaga podbudowy odrębnymi badaniami; niestety, w Polsce na<br />
skutek braku archiwaliów wydaje się to niemożliwe. Tak więc dane<br />
z r. 1663 (39,5% łanów uprawnych należało do księcia) można by odnieść<br />
do I połowy XVI w., czyli obrazowo mówiąc, książę posiadał 2 / 5 ziemi<br />
uprawnej kraju, z której ściągał czynsze. Przyjęcie reformacji opłacało<br />
się księciu, gdyż od razu stał się on najbogatszym feudalem w swym<br />
księstwie.<br />
Ciekawe jest tu porównanie z Prusami Królewskimi, gdzie własność<br />
królewska zajmowała dowodnie 38,9% 28 , a więc nieomal tyle samo, ile<br />
w Prusach Książęcych z r. 1663.<br />
Albrecht jako właściciel ziemski był spadkobiercą tak Zakonu, jak<br />
i uposażeń biskupich, w wyniku ich zrzeczenia się. Jednak chcąc pozyskać<br />
sobie względy szlachty i jej wierność, zmuszony był uczynić pewne<br />
nadania na jej korzyść. Zdawał sobie bowiem sprawę z tego, że nie był<br />
władcą z tytułu dziedzictwa, a jedynie za zgodą króla polskiego i stanów<br />
Prus Książęcych. Już do r. 1527 rozdał książę Albrecht następujące<br />
starostwa i komornictwa: Gierdawy, Nordenburg, Szymbark, Taplaki,<br />
Bałgę, Georgenburg, Morąg, Dąbrówno, Pisz, Działdowo, Barciany, Neu<br />
augen, Pruską Iławę, a także folwarki w Caymen, Laptau, Wohnsdorf 29 .<br />
Nie wpływał więc pieniądz z tych starostw czy komornictw do kamery<br />
rentowej księcia w Królewcu. Przez całe życie książę Albrecht w zamian<br />
za jednorazowe pożyczki, zaciągane na skutek pustek w skarbie, czynił<br />
zapisy, a także zastawiał nie tylko poszczególne wsie 30 , ale nawet całe<br />
starostwa. Liczbę zastawów ilustruje tabela 6 31 .<br />
—<br />
—<br />
—<br />
—<br />
28<br />
M. Biskup, Prusy Królewskie w drugiej polowie XVI w., Atlas Historyczny<br />
Polski, Warszawa 1961, s. 57.<br />
29 H. Schweichler, op. cit., s. 13—14.<br />
30 Obfitsze informacje o nadaniach Albrechta znajdujemy w przypisach<br />
K. Lohmeyera do HB oraz w artykułach G. Conrada, drukowanych w Oberländische<br />
Geschichtsblätter Bd. 1, H. 1, 5 i 11, i w kodeksach dyplomatycznych<br />
takich rodów, jak Eulenburgowie czy Dohnowie.<br />
31<br />
H. S c h w e i c h 1 e r, op. cit., s. 47—48.<br />
26
Change language