USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

odegrała tutaj rolę dwuznaczną, uspokajając chłopów obietnicą zrealizowania
wszystkich ich żądań przez władcę.
Tymczasem Albrecht w mandacie z 22 września zabronił powstańcom
podszywania się pod jego nazwisko i kazał oczekiwać swego powrotu.
Powrót ten nastąpił 29 października w otoczeniu wojsk polskich. Księciu
udało się skłonić chłopów pod Lauthen do złożenia broni, a następnie
krwawo się z nimi rozprawić. Stracono przywódcę Kaspra z Kaymen
i wielu innych.
Książę, tracąc zaufanie mas chłopskich, stanął wobec szlachty i miast
jako ich wybawca. Toteż żądanie Albrechta przedstawione na zebraniu
stanów w końcu października i początkach listopada w sprawie uchwalenia
akcyzy na okres 10 lat udało się stanom ograniczyć tylko do lat pięciu 161 .
Akcyzy na okres 5-letni nie znała dotychczas pruska historia! Uchwalenie
podatku odbywało się przy zamkniętych bramach miasta, obsadzonych
przez wojska książęce.
Osiągnąwszy taką przewagę nad stanami, mógł książę dalej porządkować
instytucje krajowe w imię własnych centralistycznych tendencji,
czego wyrazem było wygotowanie ordynacji krajowej i kościelnej (Landesordnung
i Kirchenordnung), zapoczątkowane na sejmie grudniowym
1525 roku.
Były one dziełem prawników i teologów z otoczenia Albrechta. Ordynacja
krajowa, napisana przy współudziale radców ansbachskich — Krzysztofa
Schencka'zu Tautenburg i dra praw Jana Koela 162 , nawiązywała
do dawnych ordynacji i została przedstawiona radcom krajowym i dworskim,
potem wydziałowi złożonemu z przedstawicieli szlachty i miast;
wróciła ona do kancelarii, jeszcze raz przedyskutowano ją 6 stycznia
i wreszcie została potwierdzona w II połowie stycznia 1526 r. 163 , z tym
że miasta uzależniały trzymanie się jej zasad od przystąpienia Prus Królewskich.
Kiedy to nastąpiło w r. 1528, przystąpiły do realizacji ordynacji
także miasta, ale za przykładem Prus Królewskich tylko na okres jednego
roku próby 164 . Po upływie tego czasu miasta dalej nie chciały
respektować ordynacji.
161 M. Freiwald, op. cit., s. 262, przepisał się, podając datę 7 października;
winno być 7 listopada, gdyż stany zebrały się w końcu października.
162
W. Hubatsch, Herzog Albrecht, s. 152.
163
H. Freiwald, op. cit., s. 151—152.
164 G. Schwarz, op. cit., s. 60.
195 Wydrukowana w dodatku do Ius Culmense Correctum, Braunsberg 1711,
s. 125—142, i oryginał Etliche ausgezogen Articel auss gemeyner Landesordnung
des Herzogthums Preussen. Druk: Jan Weynreich. Jeden egzemplarz tego druku
znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu, Dział Starodruków. M. Freiwald,
op. cit., nie dostrzegł, że ordynacja z 1526 r. została wydrukowana w Ius
Culmense Correctum, choć wyraźnie stwierdził to H. P 1 e h n, op. cit., s. 104.
104