USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Wreszcie 9 maja 1520 r. 69 stany zebrane z własnej woli w Królewcu
zażądały od wielkiego mistrza, aby zapobiegł dalszym niszczeniom kraju,
oświadczając, iż bez tej gwarancji nie rozjadą się do domów 70 .
Doszło do wspólnych obrad 12-osobowego wydziału, po sześciu ze
szlachty i miast, z radą wielkiego mistrza 71 . W czasie tych obrad stany
zagroziły zastosowaniem prawa oporu na wypadek, gdyby wielki mistrz
chciał dalej przedłużać wojnę z Polską wypowiedzią burmistrza Knipawy
Marcina Röslera, który oświadczył, że „jeżeli książęca mość wbrew naszej
woli będzie dalej prowadzić wojnę, która rycerstwu i miastom przyniesie
szkody, wtedy my jako jego poddani postaramy się o innego
pana" 72 . Mógł więc znów mieć miejsce casus 1454 r.!
Zmuszony był w tej sytuacji Albrecht zgodzić się na pośrednictwo
stanów swego kraju w rokowaniach pokojowych z Polską, co uwidoczniło
się w rozmowach delegacji stanów z królem — w Toruniu 28—30
maja 1520 r. Delegacja uzyskała od króla glejt dla wielkiego mistrza oraz
14-dniowy rozejm 73 .
Zdecydowana postawa stanów była powodem wyjazdu wielkiego mistrza
do Torunia dla prowadzenia osobiście rokowań z królem o pokój 74 .
Wieść o nadejściu posiłków z Niemiec przyczyniła się do zerwania tych
rokowań z Polską przez Albrechta. Również stany opowiedziały się w nowej
sytuacji za prowadzeniem wojny 75 , zwłaszcza że wielkiemu mistrzowi
udało się zmajoryzować opinię rady Królewca przez pozyskanie pospólstwa
tego miasta.
Podobnie jak przeciwstawiał Albrecht interesy szlachty interesom
miast, tak samo starał się poróżnić miasta wewnątrz siebie poprzez wygrywania
pospólstwa przeciw radzie. Doszło do takiego zaognienia stosunków
pospólstwa z radą w Królewcu, że kiedy wielki mistrz w czerwcu
1520 r. udawał się do Torunia, przywódca pospólstwa królewieckiego,
Grzegorz Eger, prosił go o opiekę nad pospólstwem przed zakusami rady
na okres nieobecności wielkiego mistrza 76 .
Zresztą często interesy trzech miast Królewca (Stare Miasto, Knipawa,
Lipnik) z osobna zasadniczo się różniły. Wykorzystywał to wielki mistrz.
69 Ibid., nr 245.
70
Ibid., nr 635.
71 Ibid., s. 635.
72
Ibid., s. 638: „Durchl. hochgeb. furst, g. h., nachdem e. f. g. wider unsern
willen krig zu füren gesinnt, dadurch landen und stedten unvorwindlicher vorderb
entstehet, so wissen wir als e. f. g. underthanen allweg einen herrn zu bekommen,
ob aber e. f. g. sobald ein land zu bekommen hab, kunnen wir nicht wissen".
73
Ibid., nr 249.
74
Przebieg tych rokowań znajdujemy w dokumentach wydanych przez
E. Joachima, Die Politik des letzten Hochmeisters in Preussen Albrecht von
Brandenburg, 2 Theil, 1518—1521, Leipzig 1894, nr 314.
75
ASP, Bd. 5, nr 250 i 251.
76 M. Toeppen, Ein Blick..., s. 61.
87