USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

umocnienia i tak był urządzony, aby uniemożliwiał jego łatwe zdobycie,
jak też jakiekolwiek „niebezpieczne praktyki".
b — Przepis ten reguluje sprawę siedziby kasy stanowej i archiwum
stanowego. Omówmy je osobno.
Kasa stanowa szlachecka w Prusach Książęcych powstała w r. 1535
dla przechowywania pieniędzy szlachty z podatków. Pieniądze są przechowywane
na zamku w Tapiewie. Nadzór nad nimi sprawuje wybranych
16 tzw. panów kastowych, zależnych tylko od szlachty. Oni pośredniczą
w wypłacie części pieniędzy księciu, np. w r. 1540 108 .
Sprawę ostatecznego ustalenia siedziby dla kas stanowych podniesiono
m. in. w r. 1539, kiedy to stany prosiły księcia, aby mogły składać
pieniądze z ich podatków z Sambii w Tapiewie, a z Natangii — w Morągu.
Równocześnie wybrano znów tzw. panów kastowych, którzy mieli
sprawować opiekę nad zebranymi pieniędzmi. Miasta natomiast pozostały
przy dawnej praktyce przechowywania pieniędzy podatkowych u siebie
na ratuszu 109 .
Rok później na sejmie książę proponuje przechowywać pieniądze
w jakimś zamku również miastom, bo przechowywanie ich na ratuszach
nie jest bezpieczne, skoro niedawno spalił się ratusz w Welawie, wraz
z przechowywanymi tam pieniędzmi 110 . Dalej doradzali już radcy książęcy,
aby małe miasta za poręczeniem oddawały pieniądze podatkowe
bezpośrednio do książęcej kamery rentowej. Propozycja ta nie została
przez miasta przyjęta 111 .
Na sejmie październikowym 1541 r. szlachta chce zbudować własny
zamek dla przechowywania swoich przywilejów i skarbu. Plan ten upadł
na skutek braku odpowiednich środków 112 . Natomiast propozycję pewnego
prowizorycznego rozwiązania dał analizowany przez nas przepis.
Ostatecznie później ustaliło się, że generalna kasa stanowa była w Królewcu,
a dalej każdy z trzech okręgów: Sambii, Natangii i Górnych Prus,
posiadał osobną kasę stanową 113 .
W Tapiewie od r. 1469 mieściło się archiwum zakonne, gdyż Tapiewo
było silnym zamkiem 114 . Później, od r. 1525 mieściło się tu też archiwum
czasów książęcych i dopiero w r. 1722 przeniesiono je do Królewca 115 .
Przechowywano tu m. in. traktat 1525 r. 116 . Forstreuter pisze, iż błędnie
108 G. Schwarz, op. cit., s. 31.
109
G. Schwarz, op. cit., s. 4.
110
Ibid., s. 15.
111
M. Toeppen, Zur Geschichte..., s. 36.
112
Ibid., s. 361—362.
113 B. Schumacher, Gesch. Ost-Westpr., s. 147.
114
K. F o r s t r e u t e r, Das Preussische Staatsarchiv in Königsberg, Göttingen
1955, s. 18.
115
Ibid., s. 34.
116
Ibid., s. 30.
12 —Ustawa o rządzie Prus 177