Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
B a C. Si ha allora:<br />
I =<br />
=<br />
1 4−x<br />
0<br />
1<br />
0<br />
1<br />
4−3x<br />
xy dy dx +<br />
15. INTEGRALI MULTIPLI 65<br />
4 4−x<br />
1<br />
(4−x)/3<br />
4<br />
x (4 − x)2 − (4 − 3x) 2<br />
dx +<br />
2<br />
4<br />
xy dy dx<br />
= x<br />
0<br />
2 (8 − 4x) dx + 8<br />
x(4 − x)<br />
9 1<br />
2 dx = 5 4<br />
+<br />
3 9<br />
= 5<br />
<br />
4<br />
+ 8x<br />
3 9<br />
2 − 8<br />
3 x3 + x4<br />
x=4<br />
4 x=1<br />
= 5<br />
<br />
<br />
4 8 · 64<br />
8 1<br />
+ 8 · 16 − + 64 − 8 − −<br />
3 9<br />
3 3 4<br />
= 5<br />
<br />
4 64 67<br />
+ − =<br />
3 9 3 12<br />
5 <strong>26</strong><br />
+ 7 =<br />
3 3 .<br />
Esercizio 15.8. Calcolare l’integrale doppio<br />
<br />
I =<br />
D<br />
e x2<br />
4 +y2<br />
1<br />
x<br />
2<br />
<br />
(4 − x) 2 <br />
2<br />
4 − x<br />
−<br />
dx<br />
3<br />
4<br />
<br />
<br />
<br />
x<br />
<br />
2<br />
4 + y2 <br />
<br />
− 1<br />
dx dy<br />
ove D è il dominio defin<strong>it</strong>o dalle lim<strong>it</strong>azioni x ≥ 0, y ≥ 0, x 2 + 4y 2 ≤ 16.<br />
Svolgimento. Parametrizziamo D in modo opportuno:<br />
<br />
D = (x, y) ∈ R 2 : x ≥ 0, y ≥ 0, x2<br />
4 + y2 <br />
≤ 4<br />
<br />
= (x, y) ∈ R 2 <br />
x<br />
2 : x ≥ 0, y ≥ 0, + y<br />
2<br />
2 <br />
≤ 4<br />
= (2x, y) ∈ R 2 : x ≥ 0, y ≥ 0, x 2 + y 2 ≤ 4 <br />
= {(2ρ cos θ, ρ sin θ) : θ ∈ [0, π/2], 0 ≤ ρ ≤ 2}<br />
La trasformazione di coordinate è ϕ(x, y) = (2ρ cos θ, ρ sin θ), il suo Jacobiano è<br />
<br />
2 cos θ −2ρ sin θ<br />
Jac(ϕ)(ρ, θ) =<br />
sin θ ρ cos θ<br />
Il modulo del determinante di tale matrice è 2ρ. Si ha allora:<br />
I =<br />
π/2 2<br />
0<br />
= π<br />
2<br />
0<br />
e ρ2<br />
|ρ 2 − 1| 2ρ dρ dθ = π<br />
<br />
[e s (1 − s)] s=1<br />
s=0 +<br />
1<br />
0<br />
2<br />
4<br />
e s <br />
ds + π<br />
2<br />
e s |s − 1| ds = π<br />
2<br />
<br />
[e s (s − 1)] s=4<br />
s=1 −<br />
0<br />
1<br />
0<br />
4<br />
= π<br />
π<br />
(−1 + e − 1) +<br />
2 2 (3e4 − e 4 + e) = π(e 4 + e − 1).<br />
Esercizio 15.9. Calcolare il seguente integrale doppio:<br />
<br />
y<br />
I = arcsin dx dy<br />
x2 + y2 dove D è la semicorona circolare 1 ≤ x 2 + y 2 ≤ 4, y ≥ 0.<br />
Svolgimento. In coordinate polari si ha:<br />
D<br />
D = {(ρ cos θ, ρ sin θ) : 1 ≤ ρ ≤ 2, 0 ≤ θ ≤ π}<br />
da cui, ricordando che arcsin sin θ = θ solo se θ ∈] − π/2, π/2[:<br />
I =<br />
= 2<br />
2 π<br />
1 0<br />
2 π/2<br />
1<br />
0<br />
arcsin(sin θ) ρ dρ dθ = 2<br />
θ ρ dρ dθ = 2<br />
2<br />
1<br />
ρ dρ ·<br />
1<br />
2 π/2<br />
1 0<br />
π/2<br />
0<br />
1<br />
(16x − 8x 2 + x 3 ) dx<br />
e s (1 − s) ds + π<br />
2<br />
e s <br />
ds<br />
arcsin(sin θ) ρ dρ dθ<br />
θ dθ = 3<br />
8 π2 .<br />
4<br />
1<br />
e s (s − 1) ds