EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 115
vroegd met pensioen te gaan. Naast de bedrijfsreorganisatie
waarbij het vervroegde pensioen
aan de werknemers kan worden opgelegd, kan
het ook gaan om een bewuste keuze van de
werknemer. Anderzijds kan een werknemer die
een gelijkaardige baan uitoefent ook beslissen
zo lang mogelijk aan het werk te blijven. Wat
weten we van de redenen die een werknemer
ertoe kunnen brengen om vrijwillig voor vervroegd
pensioen te kiezen?
De factoren die aan de basis liggen
van de beslissing om vervroegd
met pensioen te gaan
Sommige studies over de factoren die aan de
basis liggen van de beslissing om vervroegd met
pensioen te gaan, houden rekening met de kenmerken
van de individuen die al met vervroegd
pensioen zijn. Andere studies, die uitgaan van
de empirische vaststelling van een sterk verband
tussen de intentie om met vervroegd pensioen
te gaan (“ik ben van plan om vervroegd
met pensioen te gaan”) en het daadwerkelijk
met pensioen gaan enkele jaren later, onderzoeken
de processen die aan de beslissing van vervroegd
pensioen voorafgaan 11 . Zij hebben tot
doel de keuze te voorspellen die de werknemers
zullen maken op basis van een aantal kenmerken
en gedragingen van de werknemers zelf.
Het meest systematische resultaat dat uit dit
tweede type studies naar voor komt, is dat de
houding van de zogezegd oudere werknemer
ten opzichte van een eventueel vervroegd pensioen
gunstiger is naarmate hij zich in slechte
gezondheid voelt en hij weinig financiële moeilijkheden
verwacht wanneer hij zijn loopbaan
zou stopzetten 12 . De professionele omgeving van
de werknemer is een andere betekenisvolle verklarende
factor: moeilijke werkomstandigheden,
meer bepaald op fysiek vlak en beperkte
autonomie bij het uitvoeren van beroepstaken
bevorderen een vervroegd vertrek 13 . Naast de
S C È N E I I Inzoomen op gezinnen en arbeid
factoren met betrekking tot de oudere werknemer
zelf en zijn beroepsleven, geeft de traditionele
benadering van de beslissing tot vervroegd
pensioen aan dat de familiale omgeving een
derde categorie factoren vormt waarmee we
rekening moeten houden.
De familiale omgeving en de beslissing
tot vervroegd pensioen
In het algemeen blijkt uit studies dat het belangrijk
is rekening te houden met de gezinssamenstelling
wanneer de familiale omgeving een rol
speelt bij de intentie om vervroegd met pensioen
te gaan. Het feit dat het huishouden veel hulpbehoevende
personen telt bijvoorbeeld, is een rem
op de intentie om met vervroegd pensioen te
gaan 14 . Sommige studies geven aan dat de trend
om zo lang mogelijk aan het werk te blijven om
financieel tegemoet te komen aan de behoeften
van het gezin, sterker is bij mannen dan bij
vrouwen 15 . Het loon van mannen wordt immers
traditioneel beschouwd als de voornaamste bron
van inkomsten voor het huishouden.
In ditzelfde opzicht kan de gezondheidstoestand
van de gezinsleden een belangrijke invloed uitoefenen
op de keuze in verband met het loopbaaneinde.
Zo blijkt dat vrouwen indien nodig
stoppen met werken om voor naaste familieleden
te zorgen (man, kinderen, maar vaak ook
zieke ouders,…), terwijl mannen, in een
gelijkaardige situatie, hun loopbaan voortzetten
om voor voldoende inkomsten te zorgen 16 . Het
ziet er dus naar uit dat, naast loonverschillen
– het loon van de vrouw kan als bijkomstig worden
beschouwd – ook verschillen in de sociale
rollen opduiken bij de beslissing om de beroepsactiviteit
al dan niet voort te zetten.
Naast variabelen verbonden aan pragmatische
behoeften, handelt het koppel vanuit een andere,
even fundamentele invalshoek, namelijk de
norm en het gemeenschappelijke levensproject.