EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 24
geboortecijfer verkleint de basis van de leeftijdspiramide.
De ouderen aan de top worden
steeds talrijker. Vandaag de dag is 100 jaar worden
geen voorpaginanieuws.
In België vond de eerste vergrijzingsfase plaats
rond 1880, wat vooral na de Eerste Wereldoorlog
merkbaar was. In 1900 vertegenwoordigen
de 65-plussers slechts 6,2 % van de totale
bevolking. In 1935 bedroeg dit percentage
8,3 % en in 1950 11 % (Boulanger e.a., 1997).
In tegenstelling tot wat men zou kunnen denken,
moet de oorzaak van deze vergrijzing eerder bij
het vruchtbaarheidscijfer gezocht worden dan
bij de daling van het sterftecijfer. De stijgende
levensverwachting gold immers niet alleen voor
volwassenen. De kindersterfte werd drastisch
teruggedreven. Op deze manier wordt ook bijgedragen
aan de verjonging van de samenleving.
Pas op het einde van de 20ste eeuw zorgde
een vermindering van het aantal vrouwen op
vruchtbare leeftijd voor een daling van het
vruchtbaarheidscijfer en voor de vergrijzing van
de bevolking. Het resultaat is dat er steeds minder
kinderen geboren worden wat bijgevolg
zorgt voor een inkrimping van de basis van de
bevolkingspiramide.
Vandaag vertegenwoordigen 65-plussers ongeveer
17 % van de bevolking, waarvan het merendeel
vrouw is (FOD Economie, 2006c). De
veroudering van de babyboom-generatie roept
heel wat vragen op. Aan de ene kant financiële
vragen: er is een grote bezorgdheid over de
financiering van het huidige sociale zekerheidssysteem
door beroepsinkomsten van de huidige
generatie werkenden. Anderzijds roept de vergrijzing
ook sociale vragen op omtrent het welzijn
van senioren en de intergenerationele
solidariteit. “De overheid staat voor een nieuw
demografisch gegeven dat het Europa van de
21ste eeuw typeert: de vergrijzing van de bevolking
en het probleem van de pensioenen. De
staat moet dit gegeven aanpakken met een
Europese bevolking van wie de voortplanting
F A M I L I E S I N B E W E G I N G
niet gegarandeerd is. Het probleem betreft op
macro-sociologisch vlak weliswaar de economen
en politici, maar heeft ook een enorme
impact op de intergenerationele familiale
betrekkingen” (Segalen, 2002, p. 65). Omdat
de sociale evolutie in de loop van de 20ste eeuw
zorgde voor een duidelijker onderscheid tussen
het pensioen (het einde van het arbeidsactieve
leven) en het totale verlies van zelfredzaamheid
(Casman, 2002), leven we nu in een meer intergenerationele
maatschappij waarin grootouders
en overgrootouders meer functies vervullen.
Huwelijken en echtscheidingen
Huwelijken
Het uitstellen van de huwelijksleeftijd heeft zich
reeds halverwege de 19de eeuw ingezet. Ongeveer
20 % van de mannen en vrouwen bleven in
die tijd hun hele leven vrijgezel. Vanaf 1950
veranderde deze trend: het aantal ‘levenslange
vrijgezellen’ 7 nam af en de mensen trouwden op
vroegere leeftijd. Na de Tweede Wereldoorlog
kwamen deze trends in een stroomversnelling
die tot in de jaren 1960 aanhield: het aantal vrijgezellen
bereikte een minimum en het aantal
gehuwden in de leeftijdscategorie van 20 tot
24 jaar nam fors toe. Vóór 1960 bleef het aantal
echtscheidingen erg gering. Anders gezegd:
zodra een koppel huwde, bleven de echtgenoten
samen tot de dood hen scheidde. Het huwelijk
en het gezin waren onaantastbare instellingen.
Hierin is de laatste decennia radicaal verandering
in gekomen.
Hoewel in België de traditionele huwelijksverbintenis
de voornaamste manier blijft om een
huishouden te vormen (ondanks de sterke toename
van andere samenlevingsvormen), beslissen
partners op steeds latere leeftijd te trouwen.
Terwijl de gemiddelde leeftijd voor een eerste
huwelijk in 1993 26 jaar en 8 maanden bedroeg