EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 137
7 op de 10 huwelijken vroeger eindigt dan de
dood van één van de partners, bieden deze
rechten niet meer de beste sociale bescherming.
Men kan er geen aanspraak meer op maken als
de persoon die het recht opende zelf zijn
(directe) sociale rechten verliest. Ook als de
band met deze persoon verdwijnt door echtscheiding
of dood, valt de bescherming weg
(Eurostat, 2006b). Wettelijk samenwonenden
kunnen in België vooralsnog geen beroep doen
op afgeleide rechten (FOD Financiën, 2006).
Radicaal tegenovergesteld aan het HQ is de
individualisatie van de belastingen: de personenbelasting
wordt op basis van het individuele
arbeidsinkomen van elke persoon berekend zonder
rekening te houden met de burgerlijke staat,
de gezinssituatie en bestaansmiddelen. Doorgedreven
individualisatie leidt tot de afbouw van
afgeleide rechten, want iedere persoon staat in
voor de opbouw van zijn eigen rechten. Dit
gebeurt door sociale bijdragen te betalen aan de
sociale zekerheid (Jepsen e.a., 1997).
Personen ten laste
Zeer algemeen geldt dat hoe hoger het inkomen
is, hoe hoger de aanslagvoet is die gebruikt
wordt om te bepalen hoeveel belastingen
iemand moet betalen. Hiervoor is het belangrijk
te weten hoeveel personen de belastingplichtige
fiscaal ten laste heeft. De belastingsvrije som,
waar elke persoon recht op heeft, wordt namelijk
verhoogd per persoon ten laste.
De partner kan nooit als ten laste beschouwd
worden. Wel kan dit belastingsvoordeel, onder
bepaalde voorwaarden, gebruikt worden voor
kinderen, ouders en broers of zussen. Deze personen
moeten deel uitmaken van het gezin
gedurende het aanslagjaar, geen eigen inkomen
hebben dat hoger is dan een vooraf bepaald
bedrag of een loon hebben dat voor de
belastingsplichtige een aftrekbare beroepskost
is (Beghin & Van De Woesteyne, 2003). Het
plafond van dit maximumbedrag verschilt naar-
S C È N E I I I Een panoramische blik gezinnen en overheid
gelang de burgerlijke staat. Kinderen die ten laste
van een alleenstaande vallen, mogen meer verdienen
dan zij die ten laste vallen van iemand
die gehuwd of wettelijk samenwonend is (FOD
Financiën, 2006).
De belastingsvrije som
De extra belastingsvrije som is, net zoals de kinderbijslag,
een maatregel om de lasten voor het
onderhoud en/of de opvoeding van personen
te compenseren. Het bedrag waar elke persoon
recht op heeft, mag verhoogd worden per kind
ten laste. Ook hier geldt, zoals bij de kinderbijslag,
een rangprogressiviteit. Hoe meer kinderen
ten laste, hoe hoger de belastingsvrije som.
Kinderen onder de 3 jaar geven recht op een bijkomende
verhoging indien er geen kosten voor
kinderopvang worden ingebracht. Kinderen met
een handicap 11 tellen voor twee. Dit wil zeggen
dat naast de eigen rang, ook de belastingsvrije
som van de volgende rang afgetrokken mag
worden. Een alleenstaande met kinderen ten
laste mag rekenen op een verhoogde toeslag op
de belastingsvrije som. Voor andere personen
die als ten laste beschouwd worden, geldt een
vast bedrag wat gelijkgesteld is aan de
belastingsvrije som voor kinderen van rang 1
(Beghin & Van De Woesteyne, 2003).
Het belastingskrediet
Gezinnen die niet ten volle gebruik kunnen maken
van fiscale voordelen, hebben sinds 2001 recht
op een belastingskrediet. Personen waarvan het
inkomen onder een bepaalde belastingsdrempel
liggen, moeten immers geen belastingen betalen,
maar kunnen ook niets aftrekken. Deze
maatregel komt voornamelijk de armere gezinnen
ten goede (Valschaerts, 2005). Enkel personen
met kinderen ten laste die dit recht
opeisen, kunnen hier gebruik van maken. De
overheid heeft namelijk geen zicht op de personen
die hier aanspraak op kunnen maken. Sinds