EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 243
Brussel is duur in vergelijking tot het gemiddelde
inkomen van de inwoners. Volgens de sociale
barometer 25 zijn 57,4 % van de Brusselse woningen
huurwoningen. Op 31 december 2003
waren er 38 870 sociale woningen, hetzij 7,9 %
van de Brusselse woningen. In november 2005
waren 23 140 gezinnen ingeschreven op de
wachtlijst voor een sociale woning, wat neerkomt
op 59,5 % van het aanbod aan sociale
woningen. We nemen algemeen aan dat ongeveer
50 % van de Brusselse gezinnen beantwoordt
aan de inkomensvoorwaarden om een
sociale woning toegewezen te krijgen. Om het
aantal sociale woningen te verhogen, zijn er
andere ‘socialisatie’-initiatieven in de sector van
de privé-huisvesting, meer bepaald de sociale
woningbureaus. In ieder geval weegt de huisvesting
zwaar door op het gezinsbudget van de
armere gezinnen.
De invloed van het begrotingsbeleid
op het leven van de armste gezinnen
De economische rechten willen een bestaansminimum
waarborgen. Daarom waarborgt de staat,
ongeacht de inkomstenbron, een minimuminkomen,
via het gewaarborgd minimumloon bij een
beroepsactiviteit of via de toekenning van sociale
uitkeringen of een leefloon. Ook hier is het
de bedoeling iedereen de mogelijkheid te geven
een menswaardig leven te leiden 26 .
Vroeger leefden de gezinnen traditioneel van
één inkomen. Hoewel de meeste gezinnen
momenteel van twee inkomens leven, wordt het
traditionele model nog altijd gebruikt als basis
voor de sociale bijstand aan gezinnen die geen
(of slechts gedeeltelijke) beroepsinkomsten of
vervangingsinkomen hebben. In tegenstelling
tot de sociale bijstand, is de sociale zekerheid
een verzekeringsstelsel: bij risico’s kent de sociale
zekerheid tegemoetkomingen toe aan iedereen
die een bijdrage heeft betaald, ongeacht de
familiale situatie. In 1980 voerde de overheid,
S C È N E I V Inzoomen op gezinnen in de samenleving
met het oog op begrotingsbesparingen, echter
de categorie van ‘samenwonende’ in bij de sociale
zekerheid, naar het voorbeeld van de sociale
bijstand: voortaan houdt de sociale zekerheid
rekening met het inkomen van de andere gezinsleden
voor de toekenning van een vervangingsinkomen,
waarmee ze afstapt van de
verzekeringslogica.
De gevolgen voor de keuze
van de huisvesting
Door deze categorie van samenwonende in te
voeren, trekt de staat het inkomensniveau van
de gezinnen in het algemeen naar beneden. Dit
heeft zware gevolgen en drijft de arme gezinnen
naar verschillende oplossingen om naar een
administratief voordeligere categorie over te
gaan 27 . Door de materiële problemen zetten de
gezinnen een punt achter hun leven als koppel,
met als gevolg dat nu twee tegemoetkomingen
worden toegekend, de ene voor een gezinshoofd
(doorgaans de moeder die de kinderen ten laste
neemt) en de andere voor een alleenstaande
persoon (doorgaans de vader zonder kinderen) 28 .
Deze strategie van sociale fraude heeft belangrijke
gevolgen voor de situatie en het welzijn van
de gezinnen. Er zijn hierbij twee mogelijkheden:
ofwel geeft de vader een fictieve verblijfplaats
op en blijft hij in de gezinswoning leven, ofwel
verlaat hij de gezinswoning. De fictieve woonplaats
is mogelijk via de huur van een nepwoning
(een bed in een kelder bijvoorbeeld) of via
een postbus (waarvan de huurprijs naar zeggen
in Brussel momenteel meer dan 120 euro per
maand bedraagt). De vader wordt ‘illegaal’ in
zijn eigen gezin, hij verbergt zich voor de buren
uit angst om verklikt te worden. Bij huwelijksconflicten
verergert de situatie, want hij heeft
geen enkel officieel recht op de gezinswoning.
Wanneer de vaderfiguur het gezin verlaat, verliezen
de kinderen een identiteitsreferentie 29 .