EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 181
huwelijk kan ook worden aangegaan door paren
van gelijk geslacht. Dat het huwelijk geen
afstammingsrechtelijke functie meer heeft, rechtvaardigt
naar mijn oordeel echter niet noodzakelijk
de openstelling van het huwelijk voor paren
van gelijk geslacht. Hun beschermingsbehoefte
loopt niet geheel gelijk met die van andere
paren 58 . Misschien had de wetgever daarom beter
naar Scandinavisch voorbeeld een afzonderlijk
statuut voor paren van gelijk geslacht gecreëerd.
Hoewel vanuit de openstelling van het huwelijk
voor homoparen bezwaarlijk de versoepeling
van de andere grondvoorwaarden voor het
huwelijk kan worden bepleit 59 , is toch duidelijk
dat in het bijzonder monogamie en monoandrie
en het incestverbod in toenemende mate in
vraag (zullen) worden gesteld.
Samenvattend zijn seksualiteit en koppelvorming
ontkoppeld. De seksuele revolutie(s) en de
loskoppeling van huwelijk en afstamming hebben
fundamentele wijzigingen in het relatierecht
veroorzaakt. De feitelijke paarvorming institutionaliseert
richting huwelijk, terwijl het huwelijk
contractualiseert 60 richting feitelijke paarvorming.
De wettelijke samenwoning houdt het midden
tussen beiden, vervult een onduidelijke functie
en heeft daarom geen toekomst.
9. Tot 1987 waren seksualiteit, paarvorming,
voortplanting en ouderschap geïntegreerd in één
gezinsrechtelijk systeem: het huwelijk. Sindsdien
grijpt een onstuitbare desintegratie plaats
en evolueren de vier genoemde bestanddelen
van het gezinsrecht zelfstandig van elkaar in uiteenlopende
richtingen. Het gezin ontsplitste
zich in de gezinnen. Op die manier kan uiteraard
veel moeilijker een coherent gezinsbeleid worden
gevoerd.
Gemeenschappelijk aan de evoluties in de vier
gezinsrechtelijke bestanddelen is de groeiende
contractualisering: individuen beslissen in toenemende
zelf of, met wie en in welke mate
gezinsverhoudingen tot stand komen. Zelfs in
S C È N E I I I Inzoomen op gezinnen en de overheid
het horizontale gezinsrecht, waar het gaat om
toestemmende volwassenen, wordt de wilsvrijheid
nochtans in vraag gesteld. Liefde maakt
blind; wie blind in een relatie stapt, zou van
overheidswege toch aanspraak moeten kunnen
maken op een minimale dwingende bescherming.
Maar zeker in het verticale gezinsrecht
kan bezwaarlijk worden toegelaten dat volwassenen
vrij afspraken maken over voortplanting
en ouderschap. Kinderen kunnen hun belangen
niet vrijwaren; die vrijwaring moet door de
overheid gebeuren bij gebreke van coherente
gezinsstructuren die als middenveld kunnen
fungeren. In het algemeen zou contractualisering
als gevaar in zich dragen dat personen niet
meer leren functioneren in structuren die ze
niet als individu onder controle hebben. Wat de
gezinsleden op microniveau niet leren, kunnen
ze dan ook op macroniveau (de maatschappij)
moeilijk toepassen.
In het verticale gezinsrecht zijn de regels over
ouderschap gericht op de socialisering van
kinderen. De ouderschapsrechten en -plichten
moeten aan de best mogelijke ouders worden
vastgeknoopt. Dit gebeurt in de rechtsregels
over afstamming (voortplanting) en, bij gebreke
van (goed functionerende) afstamming, adoptie.
De ene regels staan bijgevolg in functie van
de andere. Het is daarom niet wenselijk dat
regels over afstamming en adoptie enerzijds en
ouderschap anderzijds los van elkaar zouden
evolueren. In ouderschapsregels moet de wetgever
eenvormig vastleggen wat een goede opvoeding
inhoudt. In afstammings- en adoptieregels
moet hij vastleggen wie die opvoeding best kan
verstrekken. Hij mag die twee vragen niet verwarren.
Enkel in functie van het wat, moet
hij eenvormig antwoorden wie mag opvoeden.
Daarbij moet hij een eenvormige en vooral stabiele
keuze maken tussen de biologie, de wil en
feitelijke situatie als mogelijke grondslagen.