EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 135
De nieuwe belastingshervorming in 2001 had
onder andere tot doel een aantal discriminaties
met betrekking tot het gezinsbeleid te beperken
of op te heffen. Zo is bijvoorbeeld de belastingsvrije
som voor personen ten laste voor iedereen
gelijk ongeacht de burgerlijke staat. Sinds het
aanslagjaar 2005 worden gehuwden en wettelijk
samenwonenden gelijk behandeld in fiscale
aangelegenheden (FOD Financiën, 2006). Personen
die feitelijk samenwonen worden als
alleenstaanden beschouwd dit om neutraal te
blijven tegenover de individuele keuze van de
burgers. Indien zij als ‘gezin’ beschouwd willen
worden, kunnen zij huwen of een samenleefcontract
afsluiten. Morele bezwaren buiten
beschouwing gelaten, is het ook praktisch moeilijk
te bewijzen of iemand samenwoont zonder
dat de overheid zich in de privé-aangelegenheden
van de burgers mengt. Er bestaan echter
nog een aantal ongelijkheden tussen de verschillende
gezinstypes. Schulden van de ene
partner kunnen op de andere verhaald worden
bij gehuwden en wettelijk samenwonenden. De
partners moeten hun aangiftes gemeenschappelijk
indienen (Valschaerts, 2005). De fiscale
kloof tussen tweeverdiener- en éénverdienergezinnen
wordt echter steeds groter. Vereeck
becijferde dat ééninkomensgezinnen 16 % meer
belastingen betalen op hetzelfde inkomen voor
het aanslagjaar 2006. De invoering van de
onbeperkte decumul voor gehuwden wordt als
oorzaak gezien van dit verschil (Gorle, 2006;
Standaert, 2006).
Belastingaftrek
Bij de berekening van de personenbelasting
wordt rekening gehouden met de burgerlijke
staat en het aantal beroepsinkomens waarop een
gezin aanspraak kan maken. Officieel samenwonende
tweeverdieners en gehuwden moeten
gebruik maken van de regel van decumul of
individualisatie. Dit wil zeggen dat de beroepsinkomsten
afzonderlijk belast worden. Daarnaast
S C È N E I I I Een panoramische blik gezinnen en overheid
kunnen gezinnen met kinderen jonger dan
12 jaar die naar de opvang gaan bij een erkende
dienst, kinderdagverblijf, zelfstandig opvanggezin
of een opvangvoorziening verbonden aan
een school of inrichtende macht een bepaald
bedrag fiscaal aftrekken. De redenering hierachter
is dat ook kinderen die reeds naar school
gaan, behoefte hebben aan opvang tijdens de
schoolvakanties, periodes van ziekte,… (FOD
Financiën, 2006).
Eéninkomensgezinnen, zowel gehuwden als
wettelijk samenwonenden, kunnen gebruik
maken van het huwelijksquotiënt (HQ). Als
slechts één van de partners een beroepsinkomen
heeft, kan 30 % van dit inkomen fictief toegekend
worden aan de niet-werkende partner.
Er geldt wel een maximumbedrag dat overgeheveld
kan worden. Bij uitzondering kunnen ook
tweeinkomensgezinnen gebruik maken van
deze maatregel. Hiervoor moet het beroepsinkomen
van minstens één persoon onder een
bepaald maximumbedrag blijven. Om tegemoet
te komen aan de belastingsaftrek voor kinderopvang
bij tweeverdieners, wordt er voor ééninkomensgezinnen
een extra belastingsvrije som
voorzien voor kinderen jonger dan 3 jaar die
niet naar een formele vorm van opvang gaan 10
(FOD Financiën, 2006).
Het huwelijksquotiënt (HQ)
vs individualisatie
De invoering van het huwelijksquotiënt (HQ) in
1988 moest de personenbelasting gezins- en
kindvriendelijker maken. Hierdoor verlaagt de
fiscale druk in gezinnen waar slechts één
beroepsinkomen is. Eén van de ouders kan in
alle vrijheid kiezen om niet te gaan werken en in
te staan voor de opvoeding van de kinderen. De
thuisblijvende partner, meestal de vrouw, wordt
via de afgeleide rechten beschermd tegen risico’s
(Cantillon, 1999a; Jepsen e.a., 1997). In
het licht van de demografische evolutie waarbij