EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

Hoewel, geen ‘big deal’ meer? Een Antwerpse
notaris weigerde toch nog een huwelijkscontract
op te stellen voor twee mannen. Sommige steden
en gemeenten gaven holebikoppels (tot aan de
openstelling van de adoptie) een apart trouwboekje.
Hetero’s kregen er één met gezinsbladzijden,
holebi’s één zonder. Welk trouwboekje
zouden die steden en gemeenten overigens geven
aan een oudere man en vrouw die huwen? Eén
met of één zonder gezinsbladzijden?
Korte historiek 17
P. 47
Een wettelijke omkadering voor het samenleven
van twee mannen of twee vrouwen was tot in de
jaren negentig geen evidentie in België. Pas in
1993 werd in de Kamer van Volksvertegenwoordigers
een eerste wetsvoorstel ingediend
dat samenwonenden meer rechten moest geven
(het betrof de zogenaamde ‘instapregeling’ voor
samenwonenden). Een tweede wetsvoorstel,
dat in 1994 werd ingediend in de Kamer van
Volksvertegenwoordigers, handelde over het
samenlevingscontract. Deze voorstellen waren
revolutionair, maar meteen ook onbespreekbaar.
De CVP stond na het ‘abortustrauma’ erg weigerachtig
tegenover ethische thema’s. Toch was
er nood aan een de(r)gelijke regeling. De aidsepidemie
had niet alleen duidelijk gemaakt dat
partners van hetzelfde geslacht stabiele en
duurzame relaties hadden, maar ook dat ze in
een juridisch vacuüm (samen)leefden. Bij de
dood van één van de partners waren de successierechten
zo hoog, dat er sprake was van een
regelrechte confiscatie van goederen. Contractueel
kon wat geregeld worden, maar zaken
zoals het erfrecht, de fiscale en sociaalrechtelijke
gevolgen van het samenwonen en de verhouding
tot de (eventuele) kinderen vielen daar
volledig buiten.
In België kwam er een eerste kentering in 1995,
toen bekend werd dat de stad Antwerpen een
register voor samenwonenden wilde instellen.
S C È N E I Inzoomen op demografische thema’s
Samenwonenden konden – louter symbolisch –
een notarieel samenlevingscontract laten registreren
bij de burgerlijke stand. Deze registratie
zorgde ervoor dat er op grote schaal gediscussieerd
werd over de noodzaak en het nut van de
erkenning van holebirelaties. Daarnaast was dit
een belangrijk signaal voor de federale overheid
om werk te maken van een wettelijke regeling
voor holebipartners. Opmerkelijk was dat er
destijds al vrij algemeen gesproken werd van
een huwelijk, ook al ging het enkel om een symbolische
registratie.
In de tweede helft van de jaren negentig werden
alvast enkele schrijnende toestanden aangepakt.
In 1997 kregen holebi’s, op grond van een
omzendbrief, de mogelijkheid om in België samen
te wonen met hun buitenlandse partner. In het
Vlaamse Gewest werden, vanaf 1998, de successietarieven
verlaagd voor samenwonenden.
Een globale wettelijke regeling, op federaal vlak,
kwam er niet. Er was geen politieke consensus.
De wet op de wettelijke samenwoning van
23 november 1998, die pas in 2000 in werking
trad, stelde een minimale vermogensrechtelijke
regeling in voor samenwonenden. Dit was echter
geen oplossing voor de problemen waarmee
holebikoppels te maken kregen.
Door de wet van 13 februari 2003 werd het burgerlijk
huwelijk opengesteld voor partners van
hetzelfde geslacht. Officieel kon huwen vanaf
16 juni 2003. België kreeg ook een algemene
antidiscriminatiewet door de wet van 25 februari
2003. In het Vlaamse Gewest werden de
successietarieven volledig gelijkgeschakeld tussen
de samenwonenden en de gehuwden door
het decreet van 1 december 2000. In de andere
gewesten werd later ook werk gemaakt van een
gelijkschakeling, maar dan enkel voor de wettelijk
samenwonenden. Het nieuwe Wetboek van
Internationaal Privaatrecht, dat op 1 oktober
2004 in werking trad, zorgde ervoor dat het
burgerlijk huwelijk in België volledig toeganke-