EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 60
the dullest endeavors. Now it appears as one of
the most provocative and involving”.
Het beleid houdt zich om allerlei redenen ver
weg van een expliciet beleid ten voordele van
het samen-gezin en dat terwijl het volgens sommigen
juist daarover zou moeten gaan – wat
vanop de zijlijn gemakkelijk is gezegd. Anderen
gaan nog een stap verder en beweren in volle
ernst dat het hedendaagse som-gezinsbeleid het
goede functioneren van het samen-gezin subtiel
ondermijnt. Een vaak gehoord voorbeeld: elke
versoepeling van het echtscheidingsrecht ‘veroorzaakt’
ongewild een extra toename van het
aantal echtscheidingen. Dat is duur en emotioneel
belastend en wat dat op termijn voor de
kinderen betekent, weet geen mens. Men is daar
dus best niet te lichtzinnig mee. De ondeugende
vervolg-conclusie is dat de middelen die nu
worden geïnvesteerd om echtscheidingen gemakkelijker
te maken, beter zouden worden gebruikt
om bestaande huwelijken te versterken. Het
politieke debat daarover gaat iedereen wijselijk
(?) uit de weg.
Hoger werd aangetoond dat er nogal wat verkeerde
beeldvorming bestaat rond ‘het klassieke’
kerngezin. In een fascinerende (maar ook
wel kritisch becommentarieerde) studie toonde
Thornton 65 aan dat opvattingen over het vroegere
huwelijk en gezin een ingrijpend effect
hebben, niet alleen op de wetenschappelijke
duiding van gezinsontwikkelingen (wat evident
is), maar ook op politieke keuzes en beleidsstrategieën
(wat verontrustend kan zijn). Zo wordt
de opvatting dat “het vroeger altijd zo is
geweest” gemakkelijk gebruikt (of misbruikt)
als legitimatie om een welbepaald gezinsbeleid
te promoten, te verdedigen of op te leggen. In
het hedendaagse gezinsbeleid is dat impliciet
herkenbaar: in de EU cirkelen veel gezinsmaatregelen
rond het familialisme van het traditionele
gezinsmodel, wat neerkomt op een pro-somgezinsbeleid.
Het is vandaag sociologisch bon
ton om te beweren dat dat familialisme achter-
F A M I L I E S I N B E W E G I N G
haald is omdat in de postindustriële samenleving
vrouwen massaal buitenshuis gaan werken,
omdat gezinnen zeer onstabiel zijn en omdat
atypische huishoudvormen stilaan de norm worden.
De geschiedenis leert dat de empirische
basis voor die, door veel sociologen onderschreven
stelling, erg smalletjes is.
Noten
1 Zie voor een benadering van de systematische analyse bijvoorbeeld Mirin, E. (1990),
Introduction à la pensée complexe. Parijs: ESF Editeurs.
2 Het vruchtbaarheidscijfer is de som van het aantal geboortes in een jaar per
1 000 vrouwen op vruchtbare leeftijd (bv. tussen 15 en 45) rekening houdende met de
vruchtbaarheidsquotiënten die op die verschillende leeftijden bij de totale vrouwelijke
bevolking werden vastgesteld. Het gaat om de geboortes gedurende één jaar, ongeacht de
leeftijd, en niet om een welbepaalde generatie. We kunnen ook een vruchtbaarheidscijfer
berekenen voor iedere generatie. Deze zogenaamd longitudinale meting is wellicht nauwkeuriger,
maar moeilijker te verwezenlijken en enkel mogelijk voor de generaties die het
grootste deel van hun vruchtbare leven al achter zich hebben.
3 2,1 in de huidige westerse maatschappij.
4 De Europese Commissie, OECD,…
5 Nationaal Instituut voor Demografische Studies in Frankrijk.
6 Zie bijvoorbeeld Minc, A. (1987), La machine égalitaire. Parijs: Grasset et Fasquelle.
7 Loriaux, M. (2005), Questions de méthode et méthodes en question, Réflexions sur les
conditions de la recherche dans les sciences de la population et sur leurs apports à la
compréhension de l’évolution des sociétés humaines. Louvain-la-Neuve: Presses Universitaires
de Louvain, p. 21.
8 Le Bras, H. (2002), Fécondité en Europe: le poids des modèles familiaux, in Sciences
Humaines, speciaal no 14, sept-okt. 1996, overgenomen in J.F. Dortier (red.), Familles. Permanence
et métamorphoses. Auxerre: Sciences Humaines Editions, p. 87-95.
9 Le Bras, H. (2002) Fécondité en Europe, o.c., p. 92.
10 Le Bras, H. (2002), o.c.
11 Europese Commissie (2005), Demografische veranderingen: naar een nieuwe solidariteit
tussen de generaties. Brussel: Groenboek.
12 Chesnais, J. (1987), La croissance démographique, frein… ou moteur du développement,
in S. Brunel (red.), Tiers Mondes. Controverses et réalités. Parijs: Economica, p. 119-
142.
13 Roussel, L. (2002), L’évolution des familles: une interprétation systémique, in Sciences
Humaines, no 9, augustus-sept. 1991 (tekst herzien en verbeterd door de auteur, juni
2002) opgenomen in J.F. Dortier (red.), Familles. Renaissance et métamorphoses. Auxerre:
Sciences Humaines Editions, p. 77-86; Zie ook van dezelfde auteur La famille incertaine.
Parijs: Odile Bourguignon, 1989 en L’Enfance oubliée. Parijs: Odile Jacob, 2001.
14 De statistieken op de website van de Algemene Directie Statistiek verschillen soms
van de statistieken in de publicaties van het Nationaal Instituut voor Statistiek. Voor 1990
bijvoorbeeld, vermeldt de publicatie Demografische statistieken, huwelijken en echtscheidingen
in 1997, ministerie van Economische Zaken, NIS, nr. 2, 1998, 64 554 uitgesproken
huwelijken, dit is een verschil van 104 in vergelijking met het bovenvermelde cijfer.
15 Thery, I. (1996), Le démariage, justice et vie privée. Parijs: Odile Jacob.
16 Marquet, J. (Red.), 2005, L’évolution contemporaine de la parentalité. Brussel: PSF/
Gent: Academia Press.