EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 82
wettelijke pensioenleeftijd luidt dan wel de overgang
naar een nieuwe levensfase in, maar we
krijgen te maken met een overgangsleeftijd tussen
de pensioenleeftijd – jonge actieve gepensioneerden
in goede gezondheid – en ouderdom –
die eerder synoniem staat voor hulpbehoevendheid
en verlies van zelfredzaamheid. Er wordt
gesproken van een derde en een vierde leeftijd.
Ook bij ouderen duikt de activeringslogica op.
Om niet meer te worden beschouwd als potverteerders
van collectieve middelen, wordt door
sommigen ook naar deze groep gekeken in termen
van maatschappelijke inzetbaarheid (Cattagni,
2006). In het debat over de financiering
van de pensioenen en in het licht van de stijging
van de levensverwachting verandert de erkenning
van de oude werknemer als iemand die zijn
recht op pensioen laat gelden in een persioentrekker
die zijn nut voor de samenleving
kan/moet doen gelden in de vorm van vrijwilligerswerk,
inzet in de gemeente of een bijdrage
tot de familiale verantwoordelijkheden ten
opzichte van nakomelingen en voorouders
(Réguer, 2001).
Door maatschappelijke vereisten en wensen en
de realiteit van de gepensioneerden heeft de
derde (actieve) leeftijd voor sommigen een
ander imago gekregen. Het wordt in die visie
eerder beschouwd als een periode waarin we
onze tijd nuttig kunnen (moeten) besteden dan
als een periode van welverdiende rust, van terugtrekking
uit de maatschappij. De jong-gepensioneerden
vertegenwoordigen in dat opzicht een
nieuwe, actieve generatie (Haicault, 1998).
De 50-plussers in Franstalig België zijn het grotendeels
eens met het feit dat de derde leeftijd
een tijd is voor persoonlijke ontplooiing en sociale
beschikbaarheid, zeker wanneer men een
hoog opleidingsniveau heeft (Cattagni, 2006).
De activiteiten van de senioren in hun ‘tweede
actieve leven’ zijn uiteenlopend en vallen in verschillende
domeinen zoals economie, handel,
actievoering, verenigingsleven, cultuur,…
F A M I L I E S I N B E W E G I N G
maar de activiteiten die verband houden met
cultuur en verenigingsleven hebben het meeste
succes, samen met liefdadigheid en sociale activiteiten.
Deze verschillende voorkeursdomeinen
dekken 60 % van de seniorenactiviteiten vanaf
50 jaar, al dan niet als vrijwilliger 11 . 66 % van de
actieve senioren werkt als vrijwilliger. De overige
34 % wordt dus op één of andere manier
vergoed. Deze (financieel) vergoede activiteiten
worden omschreven als de ‘tweede carrière’
(Rizzi, 2006). Hoewel veel ouderen in het
onderzoek te kennen geven dat ze het belangrijk
vinden om aan vrijwilligerswerk te doen of wat
geld bij te verdienen, heeft slechts een derde
van de 50-plussers daadwerkelijk dit soort werk
verricht (al dan niet tijdelijk). Huishoudelijke
lasten of gezondheids- en mobiliteitsproblemen
vormen de voornaamste obstakels voor de participatie
aan deze activiteiten, maar een ander
bijna even belangrijk obstakel is informatie. De
50-plussers betreuren immers het gebrek aan
informatie of gewoon een idee van de mogelijkheden
die hen worden aangeboden of activiteiten
die voor hen toegankelijk zijn. Deze
informatie hangt in de eerste plaats af van het
sociaal netwerk van het individu. Daarenboven
verloopt de verspreiding van de informatie die
voor hen is bestemd moeizaam.
De ontwikkeling van dit profiel van actieve
oudere sluit zoals gezegd aan bij de hedendaagse
trend naar activering van personen die
tegemoetkomingen en uitkeringen ontvangen.
De centrale vraag in dat debat is dus of het pensioen
moet worden gekoppeld aan toekenningsvoorwaarden.
Het zal duidelijk zijn dat de
meningen hier zwaar verdeeld zijn.
Wanneer de situatie delicater wordt
De overgang naar het pensioen betekent een
terugtrekking uit het actieve leven. Doorgaans
leidt deze overstap naar het statuut van actieve
of inactieve (brug)gepensioneerde tot een inko-