EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 25
voor mannen en 24 jaar en 8 maanden voor
vrouwen, bedraagt deze leeftijd in 2002 respectievelijk
28 jaar en 10 maanden en 26 jaar en
5 maanden (FOD Economie, 2006a). Het huwelijk
blijft weliswaar een belangrijke instelling,
maar ten opzichte van de huwelijksgolf die aanhield
tot begin 1970 verliest het huwelijksbootje
terrein. Steeds meer koppels kiezen ervoor
samen te leven zonder hun verbintenis op één of
andere manier te bezegelen voor de staat of de
kerk. Een rechtstreeks gevolg hiervan is dat het
aantal kinderen 8 dat in samenwoonrelaties
wordt geboren toeneemt. Hun aantal bedroeg
21 % van de totale geboortes in 1997 en 31 % in
2003. In 2000 voerde België de ‘samenwoningsverklaring’
in waarbij twee personen die
samenwonen zich kunnen laten registeren en
inschrijven als ‘wettelijk samenwonenden’.
Deze verklaring biedt wettelijk samenwonende
koppels verschillende beschermingsmaatregelen
naar het voorbeeld van het huwelijk (Mortelmans
e.a., 2007).
Echtscheidingen
Zoals in vele domeinen bekleedt België een
gemiddelde positie in het Europese landschap:
naar het beeld van zijn geografische situering,
zijn ook de demografische evoluties later begonnen
dan in de noordelijke landen van Europa,
maar vroeger in vergelijking met het zuiden van
Europa. Anno 2007 is België echter wel koploper
van het aantal echtscheidingen: 60 % van de
huwelijken die in 1995 werden afgesloten,
mondden uit in een echtscheiding (Van Hove &
Matthijs, 2002). In de laatste dertig jaar is het
aantal echtscheidingen verviervoudigd en dit
aantal lijkt zich slechts langzaam te stabiliseren
(Mortelmans e.a., 2007). Hoewel scheidingen
vroeger alleen in de middenklasse voorkwamen,
scheiden de mensen nu in alle sociale lagen.
Scheidingen zijn het populairst bij de gegoede
burgers. Een scheiding heeft immers steeds
S C È N E I Panoramische blik demografische
sociale en wettelijke gevolgen: verdeling van de
goederen, al dan niet co-ouderschap, berekening
van eventueel onderhoudsgeld voor de expartner
en bepaling van de bijdrage voor de
kinderen,… De relatie tussen de ouders, maar
ook de relatie tussen de ouders en de kinderen
verandert vaak door een echtscheiding.
De negatieve economische gevolgen van een
echtscheiding treft vooral de vrouw. Het patriarchale
model dat lang de norm was, heeft immers
nog altijd een invloed op de gevolgen van de
echtscheiding. De sociale zekerheidsuitkeringen,
die in veel gevallen gebaseerd zijn op het
arbeidsinkomen, plaatst de partner met het
laagste inkomen of de werkloze partner in een
kwetsbare positie bij een echtscheiding. In de
meeste gevallen gaat het om de vrouw 9 . De
financiële kwetsbaarheid van éénoudergezinnen
getuigt hiervan: “de forse toename van het
aantal echtscheidingen sinds een tiental jaar
heeft gezorgd voor een ‘nieuwe onzekerheid’,
als gevolg van het uiteenvallen van de gezinskern”
(Belle & Maubert, 2006, p. 6). Een echtscheiding
zorgt overigens altijd voor een
verarming van de ex-partners door de opsplitsing
van de inkomens en de dubbele materiële
behoeften (nieuwe woning, aankoop van essentiële
zaken,…) (Belle & Maubert, 2006).
Nieuwe vormen van ‘gezinsleven’
Door de stijgende huwelijksleeftijd en de
verzwakte positie van het huwelijk ontstaan
andere gezinsvormen naast het nog steeds
overheersende gehuwde koppel met kinderen
(26,5 % van alle privé-huishoudens in België).
De statistieken zijn verrassend: als we voor
2005 de alleenstaande mannen (15,3 %), de
alleenstaande vrouwen (17,7 %) en de éénoudergezinnen
met een man aan het hoofd (3,6 %)
of een vrouw (9,5 %) samentellen, bedraagt het