EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 273
wenselijk is. Wat de eerste vraag betreft, of een
gezinsbeleid effectief tot meer geboorten kan
leiden, heb ik drie opmerkingen. Ten eerste is
het duidelijk dat landen waar er minder praktische
bezwaren staan tussen droom en daad
inzake kinderwens, dat mensen daar gemiddeld
meer kinderen krijgen. In sommige landen zijn
die praktische bezwaren beperkter dan in
andere, soms is dat dankzij het gevoerde beleid,
soms ook niet. Hoe dan ook liggen hier kansen
voor reële beleidsinvloed.
Ten tweede moet een beleid uitgaan van de
voorkeuren bij de bevolking en die voorkeuren
zijn moeilijker vatbaar voor beleidsinvloed. Nu
is het zo dat de voorbije jaren telkens weer bleek
dat heel veel mensen méér kinderen zouden willen
dan ze daadwerkelijk kregen, maar er zijn
tekenen dat ook de gewenste gezinsgrootte aan
het zakken is tot onder het vervangingsniveau.
Tot nu toe lag de ideale gezinsgrootte zowat
overal in Europa tussen de twee en de drie kinderen.
In enkele Duitstalige Europese landen is
de ideale gezinsgrootte nu echter gezakt tot nog
maar één of twee kinderen. Een mogelijke verklaring
is dat de generaties die nu aan gezinsvorming
beginnen, zelf vaker als enig kind of
met slechts één broer of zus zijn opgegroeid.
Een gezin met één of twee kinderen is voor hen
misschien vanzelfsprekend en mogelijk vertaalt
zich dat in hun eigen toekomstbeeld. Het valt af
te wachten of die verklaring klopt en of de vaststelling
voor Duitstalige regio’s algemener gaat
worden. Maar als dat inderdaad het geval zou
zijn, dan is er weinig kans dat de overheid in
staat zou zijn om mensen er toe aan te zetten om
méér kinderen te krijgen dan nu het geval is.
Mijn belangrijkste opmerking bij de mogelijkheden
voor een natalistisch beleid is de volgende.
De krimp van de beroepsbevolking die er vanaf
2010 aankomt, zal de roep om een verhoging
van de werkzaamheidsgraad van de bevolking
op arbeidsleeftijd alleen maar doen toenemen.
Hun arbeid is immers meer dan ooit nodig om
S C È N E V Inzoomen op het gezinsbeleid
de sociale voorzieningen voor een groeiende
groep van zorgafhankelijke ouderen te bekostigen.
Mannen én vrouwen in de fleur van hun
leven zullen dus aangezet worden om meer en
harder te werken, om nog productiever te zijn
dan ze nu al zijn. Het is maar de vraag of dat te
verzoenen valt met de roep om meer kinderen:
de dagelijkse puzzel van gezins- en beroepsarbeid
is nu al zo moeilijk, laat staan wanneer op
het werk een nóg grotere inzet verwacht wordt.
We weten dat staten die er in slagen om de puzzel
gezin/beroep te vergemakkelijken momenteel
ook de landen zijn met de hoogste vruchtbaarheid.
De laagste vruchtbaarheid wordt momenteel
genoteerd in landen waar het minste
vrouwen uit werken gaan en vice versa. Die
vaststelling is op zijn minst een aanmoediging
om het beleid bij voorrang te richten op het vergemakkelijken
van de combinatie van kinderen
met beroepsarbeid. We moeten daar de komende
jaren op blijven hameren. Wat zo’n beleid moet
inhouden? In de eerste plaats is flexibele en
kwaliteitsvolle kinderopvang van belang. Flexibel
én kwaliteitsvol, dat wil zeggen dat het niet
zo mag zijn dat kinderen in het holst van de
nacht uit hun bed worden geplukt en in een crèche
gedropt. Het betekent integendeel dat de
economie meer rekening moet houden met de
gezinsrealiteit van werknemers. Het is duidelijk
dat dit niet exclusief de verantwoordelijkheid is
van het gezinsbeleid. Het is minstens evenzeer
een zaak voor de ministers van Arbeid en Economie.
Ook de private bedrijfswereld heeft hier
een grote verantwoordelijkheid. Als de bedrijven
er niet in slagen om een gezinsvriendelijk
klimaat te creëren voor hun werknemers, dan
zagen ze de tak af waarop ze steunen. Wie anders
gaat voor proper gewassen, goed gevoede en
uitgeslapen werknemers zorgen?