EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 238
wordt door de empirie in grote mate bevestigd.
Volgens de opeenvolgende onderzoeken van het
Centrum voor Sociaal Beleid tussen 1985 en
1997 was het percentage in armoede bij koppels
met drie of meer kinderen steeds lager dan het
algemene armoederisico onder de bevolking als
geheel en bedroeg het slechts ongeveer de helft
van het overeenkomende percentage bij koppels
met één of twee kinderen 8 . Hiermee wijkt België
af van de meeste OESO-landen, waar de
armoede bij gezinnen met relatief veel kinderen
veelal hoger dan gemiddeld ligt.
Misschien zouden wij moeten schrijven: week
België af. Volgens de meest recente armoedecijfers
afkomstig van de SILC (Survey of Income
Living Conditions), uitgevoerd door de Federale
Dienst voor Statistiek 9 , ligt de armoede onder
koppels met drie kinderen juist hoger dan het
algemene gemiddelde en bedraagt deze het
dubbele van die onder koppels met minder kinderen
10 . We moeten nog afwachten of deze
nieuwe cijfers bevestigd worden door volgende
golven van SILC. Op dit moment zijn de redenen
voor dit grote verschil tussen de SILC en de
opeenvolgende onderzoeken van het CSB niet
duidelijk. Het is moeilijk om sociaal-economische
of beleidsmatige ontwikkelingen aan te
wijzen die verantwoordelijk zouden kunnen zijn
voor zulk een drastische omslag in de relatie
tussen armoede en aantal kinderen.
Hoe dan ook deze situatie heeft niet altijd gegolden.
In 1976 verschilde het armoederisico onder
de Vlaamse bevolking niet systematisch naargelang
het aantal kinderen 11 . Nog verder teruggaand
naar de tijd waarin bovenstaande versregel werd
geschreven, zou de daarin gestelde retorische
vraag eerder met “ja” moeten worden beantwoord.
Op basis van zijn empirisch onderzoek in
het Engelse York ontwikkelde Seebohm-Rowntree
in het begin van de vorige eeuw een levenscyclus-model
van de armoede 12 . Volgens dit
model betekende de komst van kinderen voor
veel mensen uit de arbeidersklasse een afdaling
F A M I L I E S I N B E W E G I N G
in de armoede. De lonen waren vaak onvoldoende
om vele monden te vullen. Zeker een
groot kinderaantal was sterk geassocieerd met
armoede. Er was echter ook een positieve keerzijde:
wanneer de kinderen ouder werden en
gingen werken, brachten zij meer inkomsten in
het gezin binnen dan hun levensonderhoud
kostte. Volgens Seebohm-Rowntree was de periode
tussen het moment dat kinderen de school
verlieten en het moment dat zij trouwden en een
eigen gezin stichtten, voor veel mensen uit de
arbeidersklasse de tijd waarin zij de hoogste
levensstandaard genoten.
Belang van de kinderbijslagen
Waarom is kinderrijkdom geen oorzaak meer
van armoede (of was dat in ieder geval zo in het
laatste kwart van de 20ste eeuw)? De meest
voor de hand liggende reden, en zeker ook één
van de voornaamste, is de opkomst van de welvaartsstaat
en in het bijzonder van het stelsel
van de kinderbijslagen. Het Belgische stelsel
wordt gekenmerkt door universaliteit (hoewel
deze niet volledig is) en door een sterke rangprogressiviteit:
de bedragen voor het derde,
vierde en volgende kinderen liggen aanzienlijk
hoger dan die voor het eerste en het tweede
kind. Hoewel over de kosten van kinderen veel
te twisten valt (en ook daadwerkelijk getwist is),
komen de kinderbijslagen voor de derde en volgende
kinderen zeker in de buurt van de minimale
kosten van kinderen, dat wil zeggen, de
kosten van kinderen bij een levensstandaard
rond de armoedegrens. In 2004 is de kinderbijslag
voor kinderen van derde en volgende rang
voor werknemers, de leeftijdsbijslag in aanmerking
genomen, inderdaad praktisch gelijk aan
het bedrag waarmee de officiële EU-armoedegrens
verhoogd moet worden voor ieder bijkomend
kind in een gezin.
Daar de kinderbijslagen over een langere periode
gezien alleen aangepast zijn aan de stijging