EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 126
door ontwikkelden zich de zuilen, organisaties
die als basis een bepaalde wereldbeschouwelijke
visie hebben.
Tussen de twee wereldoorlogen, in de periode
1918-1940, kende de democratie een doorbraak.
Koning Albert I voerde het algemeen
enkelvoudig stemrecht voor mannen in en hervormingen
maakten dat de levensomstandigheden
van de arbeiders drastisch verbeterden: de
lonen werden aangepast aan de levensduurte
(1920) en aangevuld met kinderbijslag (1930) 2 ,
de ziekteverzekering dekte meer kosten, de pensioenverzekering
voor werknemers werd verplicht
(1924) 3 ,… Voor de uitbetaling van deze
uitkeringen zorgden de mutualiteiten of de vakbonden
die door de overheid ruim gesubsidieerd
werden.
Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog
(1940), werd de denkoefening naar het hoe en
wat van een verplichte ziekte- en werkloosheidsuitkering
onderbroken. In 1944 pikte men de
draad weer op met het ontwerp van een sociaal
pact, dat de basis legde voor het huidige systeem
van sociale bescherming. Een verplichte verzekering
met een centrale bijdrage-inning en veralgemeende
patronale bijdrage zag het levenslicht.
Deze verzekering had betrekking op vijf sectoren:
gezinsvergoedingen, ziekte en invaliditeit,
werkloosheid, rust- en overlevingspensioenen
en jaarlijkse vakantie. De keuze voor bijdragen in
plaats van belastingen zorgde ervoor dat arbeid
als productiekost zwaar belast werd (Deleeck,
2001; Witte e.a., 1997). Deze sectoren kunnen
tot op de dag van vandaag opgesplitst worden in
maatregelen die verband houden met ‘arbeid’ en
‘gezin’. Door aanpassingen doorheen de tijd
bestaan er naast deze klassieke sociale zekerheid,
ook residuaire regelingen: het leefloon, de
inkomensgarantie voor ouderen, de gewaarborgde
gezinsbijslag en de tegemoetkoming aan
personen met een handicap zijn hier voorbeelden
van (Deleeck, 2001; FOD Sociale Zekerheid,
2006a).
F A M I L I E S I N B E W E G I N G
DE VERSCHILLENDE STATUTEN
Werknemers die verbonden zijn aan een werkgever
door een arbeidsovereenkomst, zoals bedienden
en arbeiders, vallen onder het sociale zekerheidsstelsel
voor werknemers. Ambtenaren, personen
die werken aan het statuut van de openbare dienst,
behoren tot het ambtenarenstelsel. In het stelsel
van de zelfstandigen ten slotte, zitten alle mensen
die een beroepsactiviteit uitoefenen zonder aangeworven
te zijn met een arbeidscontract of statuut.
Er bestaan tussen deze drie stelsels kleine en grotere
verschillen in rechten en uitkeringen.
BRONNEN Deleeck, 2001; FOD Sociale Zekerheid, 2006a.
Gezinnen met kinderen kunnen rekenen op een
aantal tegemoetkomingen van de overheid. Zo
hebben ouders recht op een aantal verloven specifiek
verbonden aan het ouderschap 4 . Om de
levensstandaard te behouden, worden fiscale
voordelen toegekend. Gezinnen krijgen een aantal
kosten terugbetaald (studiebeurs) of kunnen
rekenen op een vermindering (gebruik van het
openbaar vervoer). Er zijn ook geldelijke uitkeringen
voorzien bij de geboorte (kraamgeld) en
voor de opvoeding van het kind (kinderbijslag)
(Cantillon e.a., 1996). In bijlage 5 zijn alle
bestaande tegemoetkomingen voor gezinnen
opgenomen. 35 % van de gezinnen in België zou
zonder dit systeem in kansarmoede leven
(Deleeck, 2001). Ons land kent zeer lage
armoedecijfers en inkomensongelijkheden al
bevestigen studies (D’olieslager & De Boyser,
2005) dat de ongelijkheid in ons land tussen
1985 en 2002 toegenomen is.
Gezinsbijslagen
Het idee achter de gezinsbijslagen is dat een
kind in een gezin extra kosten meebrengt. Om
hieraan het hoofd te kunnen bieden, ontvangen
ouders een extra toelage die hen in staat moet
stellen een gedeelte van deze meerkost op te