EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 39
van Alfred Sauvy, die zich ontzettend tegen de
vergrijzing kantte.
De babyboom vloeide in dit land waarschijnlijk
slechts gedeeltelijk voort uit het toenmalige
demografische beleid, maar toch wordt deze
periode door de meeste experts en politici
beschouwd als gunstig voor de economische
groei dankzij de toename van de geboortes en
de daaruit voortvloeiende stijging van de consumptie
door de huishoudens. De bewonderaars
van de babyboom hadden nochtans niet gedacht
dat een halve eeuw later de numerieke schommelingen
in de opeenvolging van de generaties
één van de meest ingrijpende veranderingen
zou meebrengen waarmee de westerse samenleving
werd geconfronteerd: de numeriek sterke
babyboomgeneratie, die vanaf de jaren 2000
met pensioen is beginnen gaan, weegt financieel
steeds zwaarder op de numeriek zwakke generaties
na 1965. Hierdoor komt de duurzaamheid
van de stelsels van de sociale bescherming in
het gedrang. Die Stelses zijn gebaseerd op het
principe van verdeling en vergen dus een relatieve
constante in de afhankelijkheidsverhouding
tussen de actieve en niet-actieve bevolking.
Dus, tenzij er op middellange termijn plots een
forse productiviteitsstijging komt, dreigt de hele
sociale zekerheid volgens haar huidige organisatie
failliet te gaan als de financieringsmechanismen
niet volledig herdacht worden of als de
geplande vergoedingen niet drastisch naar
beneden gaan. Tegelijkertijd dreigt de solidariteit
tussen de kwetsbare groepen, zoals zieken,
personen met een handicap, wezen, weduwes,
werklozen, ouderen,… te verminderen als de
staat deze risico’s niet meer kan dragen en de
lasten laat terechtkomen op de schouders van de
individuen en de gezinnen, ook al zijn deze laatsten
niet altijd bereid deze nieuwe verantwoordelijkheden
op zich te nemen terwijl ze die
vroeger met plezier uit handen hebben gegeven.
Individuen zijn in die mate overtuigd dat zij hun
vrijheid en onafhankelijkheid van denken en
S C È N E I Inzoomen op demografische thema’s
handelen verworven hebben door zich af te zetten
tegen alle vroegere vormen van controle
(van familie, staat, kerk,…) dat zij het nut van
de collectieve instrumenten van sociale bescherming
niet meer inzien. De verwoede zoektocht
naar geluk en hedonistisch genot heeft plaats
geruimd voor maatschappelijke duurzaamheid.
Deze nieuwe doelen werden alleen mogelijk
gemaakt doordat de grote bestaansrisico’s geen
dagelijkse zorg meer zijn dankzij de invoering
van een sociaal vangnet. Deze sociale bescherming,
die zich zo goed van haar taak kwijt,
ligt uiteindelijk aan de basis van haar eigen
vernietiging.
Voor de toekomst blijft de onzekerheid over de
verdeling van de rechten, plichten en machten
tussen man en vrouw, gezinnen en gezinsleden,
individuen en instellingen er groot. Het vruchtbaarheidscijfer
zal, zoals vele andere fenomenen,
natuurlijk afhangen van een overheersend
gezinsmodel, tenzij verschillende modellen
naast elkaar blijven bestaan. Louis Roussel, een
welbekende sociaal-gezinsdemograaf, heeft het
in dit opzicht over de mogelijkheid van een
‘zachte’ normalisering waarbij de
maatschappij de risico’s corrigeert die zij veelvuldig
vindt in de familiale gedragingen 13 . Ze zal
dit echter eerder doen via overreding en overtuigingskracht
dan via dwang en verplichting.
We zullen onvermijdelijk aangespoord worden
om meer kinderen te krijgen, om de rolverdeling
te veranderen, om nieuwe maatschappelijke
modellen aan te nemen. Dit is eigenlijk wat nu al
gebeurt via reclame, een moderne vorm van
propaganda, om consumenten aan te zetten om,
op bijna alle vlakken van ons persoonlijk, familiaal,
openbaar of verenigingsleven, nieuwe
gedragingen aan te nemen. De propaganda zal
ons voorstellen nog een kind te krijgen, wat ons
geluk ten goede zal komen, zoals ze ons nu al
aanspoort om van wagen te veranderen, een