EGF-NL/Families in beweging - Les Familles

P. 142
alle families komen in aanmerking voor alle fiscale
voordelen omdat hun inkomen onder de
belastingdrempel ligt en ze hierdoor geen
belastingen moeten betalen.
Een stelsel van rechtstreekse uitkeringen is
beter te controleren dan belastingsverlagingen.
Het is ook makkelijker om hulp te bieden aan
gezinnen die er echt nood aan hebben. Dit vereist
wel dat de doelgroep duidelijk en objectief
omschreven kan worden. Niet alle belastingvoordelen
lenen zich er toe om omgezet te worden
in directe uitkeringen. Daarom is het
noodzakelijk om steeds na te gaan welke techniek
de doeltreffendste, eenvoudigste en goedkoopste
is (belastingskrediet versus fiscale
aftrek versus subsidie). Op deze manier kan de
kwetsbaarheid van zwakkere personen worden
ingeperkt (Staatssecretariaat voor Gezinnen en
Personen met een handicap, 2004).
(Burgerlijk) recht en gezinnen
Om een samenleving in goede banen te leiden,
gebruikt de overheid een geheel van
gedragsvoorschriften. Als deze niet nageleefd
worden, kan de overheid een sanctie opleggen.
Via het rechtssysteem kan een overheid dus
invloed uitoefenen op haar burgers. Concreter, in
een land waar het niet mogelijk is om te scheiden,
zullen er officieel ook geen gescheiden
mensen leven. In dit derde deel gaan we dieper
in op rechtsregels die het gezin aanbelangen. We
bespreken eerst de mogelijke samenleefvormen
die toegestaan zijn in het Belgische recht. We
zullen zien dat de beschermingsgraad tussen deze
leefwijzen verschilt, wat onder andere gevolgen
heeft wanneer een koppel besluit om uit elkaar te
gaan. Daarna gaan we dieper in op het ouderschap
en de ouderlijke verantwoordelijkheden.
Om af te sluiten, geven we als achtergrond een
aantal cijfergegevens mee en bespreken we een
aantal hete hangijzers binnen dit thema.
F A M I L I E S I N B E W E G I N G
Samenleefvormen
In België kunnen meerderjarige personen, ongeacht
het geslacht, op drie verschillende manieren
samenwonen. Wanneer personen gaan
samenwonen zonder dit aan een officiële instantie
te melden, woont men feitelijk samen. Als ze
dit wel laten registreren, woont men wettelijk
samen. Om te kunnen samenwonen, moet er
geen sprake zijn van een liefdesrelatie, ook
broers en zussen mogen hun samenwoning laten
officialiseren. Een derde samenleefvorm is het
huwelijk. De graad van bescherming tussen de
partners verschilt naargelang de gekozen
samenleefvorm (Senaeve, 2004).
In het Belgische recht is het huwelijk de oudste
vorm om een relatie tussen twee personen te
institutionaliseren. Sinds 2003 kunnen ook personen
van hetzelfde geslacht trouwen. Bij het
aangaan van een huwelijk belooft men lief en
leed te delen, maar ook bezittingen en schulden.
Hoe dit verdeeld moet worden na de scheiding
of bij de dood van één van de partners is wettelijk
vastgelegd (Federale Overheid, 2006).
Sinds 1 januari 2000 is het ook mogelijk om
samen te wonen zonder te trouwen. Hiervoor
moet een verklaring van wettelijke samenwoning
afgelegd worden voor een gemeentelijke
ambtenaar van de burgerlijke stand. Via deze
weg hebben samenwonenden meer juridische
zekerheid: de financiële situatie en de huisvesting
van het koppel wordt geregeld. Op het
gebied van erfenis of overlijden van één van de
partners is er echter niets geregeld (Ministerie
van Binnenlandse Zaken, 1999).
Koppels kunnen ook opteren voor het feitelijk
samenwonen. Bij deze vorm hebben de partners
geen wettelijke verplichtingen tegenover elkaar,
maar kennen ze ook geen enkele graad van
bescherming als ze uit elkaar gaan of als één
van de partners overlijdt (Senaeve, 2004).
Enkel koppels die wettelijk samenwonen of
gehuwd zijn, worden beschouwd als een wettig