Gacovic Od romanskog stanovnistva do Rumuna Timocana (VII-XVI vek) knjiga III (1)
VI Nastanak i razvoj romanskog/rumunskog jezika i (supstratni) leksički ostaci ovog u prizrensko- timočkom dijalektu kao pokazatelji kontinuiteta Vlaha/Rumuna na prostoru Timocke zone VI - 1. Jezik Vlaha/Rumuna Timotke zone uvodne napomene VI 2. Istorijski izvori o podunavskom latinitetu i nastanku rumunskog jezika VI 3. Leksika Vlaha/Rumuna Timočke zone VI 4. Formiranje leksike - Izvedene ili nasleđene leksike VI 5. Morfologija rumunskog jezika VI 6. Grčke pozajmice u latinskom i rumunskom jeziku VI 7. Slovenske pozajmice u latinskom rumunskom jeziku i obratno VI 8. Turske pozajmice u rumunskom jeziku VI 9. Druge leksi¢ke pozajmice VII Fonetika rumunskog jezika . VIII Balkanizmi i leksički ostaci rumunskog jezika u prizrensko-timočkom dijalektu i argoima na _ prostoru Timok-Osogovo-Sara IX Onomastika Vlaha kao pokazatelj romaniteta na Balkanu sa posebnim osvrtom na Timočku zonu IX 1. Lična imena Braničevskog subašiluka 1467 godine IX 2. Lična imena Vidinskog sandžaka po popisu iz 1478/81. godine X Romansko/Rumunsko i drugo stanovništvo Timočke zone u svetlu toponomastike
VI Nastanak i razvoj romanskog/rumunskog jezika i (supstratni) leksički ostaci ovog u prizrensko- timočkom dijalektu kao pokazatelji kontinuiteta Vlaha/Rumuna na prostoru Timocke zone
VI - 1. Jezik Vlaha/Rumuna Timotke zone uvodne napomene
VI 2. Istorijski izvori o podunavskom latinitetu i nastanku rumunskog jezika
VI 3. Leksika Vlaha/Rumuna Timočke zone
VI 4. Formiranje leksike - Izvedene ili nasleđene leksike
VI 5. Morfologija rumunskog jezika
VI 6. Grčke pozajmice u latinskom i rumunskom jeziku
VI 7. Slovenske pozajmice u latinskom rumunskom jeziku i obratno
VI 8. Turske pozajmice u rumunskom jeziku
VI 9. Druge leksi¢ke pozajmice
VII Fonetika rumunskog jezika . VIII Balkanizmi i leksički ostaci rumunskog jezika u prizrensko-timočkom dijalektu i argoima na _ prostoru Timok-Osogovo-Sara
IX Onomastika Vlaha kao pokazatelj romaniteta na Balkanu sa posebnim osvrtom na Timočku zonu
IX 1. Lična imena Braničevskog subašiluka 1467 godine
IX 2. Lična imena Vidinskog sandžaka po popisu iz 1478/81. godine
X Romansko/Rumunsko i drugo stanovništvo Timočke zone u svetlu toponomastike
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
200 Slavoljub Gacović<br />
ili „mesto prema ušću reke” ili od naziva plemena Sin<strong>do</strong>i, koje je nekada<br />
Zivelo na mestu Singidunuma, tj. gde se Dunav deli na dva kraka, kod velike<br />
Laurionske ravnice, o kojem govori Apolonije Rodanin.’” Naziv naselja<br />
Tavpiorov, u kojem se rodio imperator Justinian i koje je <strong>do</strong>cnije izgradeno<br />
u velelepni grad Tustiniana Prima (danas lokalitet Cari¢in Grad kod Lebana),<br />
nastalo je po imenu krimskog plemena Tauri (Tadpot), kao i naselje<br />
Zdppateo, koje je <strong>do</strong>bilo ime po plemenu Sarmati, koje je Konstantin 334.<br />
godine naselio na rimsku zemlju. Serdica (Sapdikr),” u srednjem <strong>vek</strong>u<br />
Sredec ili Triadica, a danas Sofija, je naziv grada nastao po imenu tratkog<br />
plemena Serdi, Tricornio (Tpikdpviov, Tricornium)” po imenu keltskog<br />
plemena Tricornensi, ubicirano kod današnjeg Ritopeka, Pincum<br />
(Ivyxotc)” ili Punicum”” po imenu plemena Pincensi, Medlova® (Brzi<br />
Brod) po imenu dačkog plemena Medi (Moičou),?? a Tdpkeg (danas s.<br />
Grkinja, opstina Gadzin Han) i Tpaikog (danas mahala Grei s. Burdima,<br />
opstina Svrljig) po imenu plemena Tpaiio, Dpoikot. Sirijsko stanovnistvo<br />
<strong>do</strong>vodi se u vezu s nazivom kastela Epépvnc, odnosno Zmirnae®, po<br />
imenu grada Cpvpve iz Male Azije i Tovoiave,” čije se ime <strong>do</strong>vodi u<br />
vezu s gra<strong>do</strong>m i oblašću u Persiji sličnog imena,”” a u Notitia dignitatis u<br />
vezi s imenom ovog kastela pominje se i Ala prima Ulpia Dacorum,<br />
Suissa’ Tu je zabeleeno i ime naselja "Iovddiog, koje ukazuje na<br />
osnivade, odnosno zitelje, od lat. Judaei „Ži<strong>do</strong>vi”, koje je zabeleženo 1560.<br />
godine u turskim popisnim defterima kao ojkonim-kontinuanta Židaik<br />
(nahija Polomje, Vidinski sandžak).<br />
X 2. Pored navedenih etnonima koji direktno ukazuju na etnički sastav<br />
u vreme njihovog nastanka, dakle, pre <strong>do</strong>laska Rimljana, ali možda i u vreme<br />
zapisa imena, zabeleženi su ojkonimi koji indirektno ukazuju na etnički<br />
sastav stanovništva takođe u vreme kada su nastali ili kada su zabeleženi. U<br />
Romanizacija i romansko stanovnistvo Timocke zone (I-<strong>XVI</strong> <strong>vek</strong>) 201<br />
takve ojkonime koji su zabelezeni u rimski_r_n, ‘kas‘noant!ék;(m 1:1<br />
ranovizantijskim pisanim izvorima s nazivima {(ogl't.usu. iz latms'og 11}<br />
grčkog vokabulara, a koji najéesée ukazuju na tracki, ilirski ili keltsk; Žtha_]<br />
koji je tu obitavao pre Rimljana, ubra:i{:mo Dorfigon, Ad M{lum,vlie erata,<br />
Taliata, Egeta, Gerulata, Clenora ili Clevora‘ i druge, koru, nažalost, nisu<br />
zabeleženi u kasnijim turskim popisnim de&en_msi 'm:tkar i s promenjenim<br />
grafijama niti se danas mogu naći \l.; ltf)%onxnujx, što, dakle, govori o<br />
i inui vnistva na desnoj obali Dunava. .<br />
dISkOnMn;;\iŽ:, Sti::: i onih pred:irrfskih reliktinih osnova ;abeleignlh u<br />
Ptolemeja i drugih antičkih autora <strong>do</strong> Prokopija, koje su nastaylle da zlvg sve<br />
<strong>do</strong> turskih vremena, kada su i zabeleZene, §to <strong>do</strong>nekle govori o kom!nu!tetu<br />
prenosa naziva ojkonima, odnosno o kakvom»tak‘{om kuntmmtet_u<br />
stanovništva <strong>do</strong> kraja <strong>XVI</strong> <strong>vek</strong>a, pa i <strong>do</strong> danas: Medu takvim os‘novama‘ko_!e<br />
su zabeleZene u ojkonimiji na Sirem prostoru timočkog p_odnebl_]a od ar.ztlčklh<br />
<strong>do</strong> turskih vremena nalazimo Ptolemejev naziv r‘eke Kiabros<br />
(Ki&Ppov motapov, Kuufpw nowpf-)),”'s po kojem je v‘!d’mrgko:;<br />
popisnom defteru 1560. godine nazvan o_llfoglm Cibre u nahiji Vidin, dani<br />
selo Dolni Cibar’ ili naziv Jusnm_wqovog%7 kastela Mutzipara<br />
(Mouvrčinopoc) iz oblasti Aquis (' AKUEVIOLIO), nastao i kao hl·bndgl<br />
kompozit od tračkog nomena ili ilirskog koggf)mena Muci(anus) i trač.<br />
morpo: ,bara”,”® po kojem je zabeležen naziv selišta s osnovom Muc(kovee),<br />
1560. godine u nahiji Crna Rekat* i __<br />
Kontinuante kasnoantičkih naziva Nawoun?)ng i Naiooog su<br />
današnji nazivi naselja Niš i Niševce, kqje je zabeggzeno ·1·459šn' 147·8–81.}<br />
1560. godine u turskim popisnim teft%gma u fl.}:fl_}l Svrl_l'xg. Nf:fssus je<br />
zabeležen u mnogim antičkim izvorima s različitim gx?fuama, fi·ll je si·t_mo<br />
Prokopije iz Cezareje negde sredinom VI <strong>vek</strong>a zabelššlo u svojim Ele ima<br />
istovremeno dve grafije, Naiooog i NaioovnoAig,” kao što je učinio s<br />
7 Apol. Rod. 4rg. IV 321-326: obt'obv Tpavkévior, ob0'oi nepi Aadptov #ion /<br />
živčoi épnuaiov mediov péya veuet<strong>do</strong>vreg / abrap émel ' “Ayyoupov Spog kai<br />
anwlev šdvra / 'Ayyovpov Čpeoc oxéme<strong>do</strong>v nđpe KoquAvickoio / & nćpi ) oxičov<br />
"Iotpog péov čv0Oo xon čvBa / BđAAeu ČAuc, neo{ov te 76 Aavpiov fpeiPavro...<br />
" Proc. De acdif. IV 1.<br />
%75 Tab, Peut. <strong>VII</strong> 1.<br />
% Proc. De aedif. IV 6.1.<br />
” Tab. Peut, <strong>VII</strong> 3.<br />
% Amm. Marc, X<strong>XVI</strong> 5,1.<br />
7 App. <strong>III</strong> 5<br />
%0 Proc. De aedif. IV 6.5,<br />
! Not. dign. or. XLI 37.<br />
'? Proc. De aedif. 1V 6.18.<br />
9 Đ. Jankovié, Podunavski deo oblasti Akvisa u VI i pocetkom <strong>VII</strong> <strong>vek</strong>a, Beograd, 1981,<br />
pag. 31 (= Đ. Jankovi¢, Akvis).<br />
E Not. dign. or. XXX<strong>VII</strong>I 23.<br />
985 Ptol, 111 9,3; Glasnik SUD XLV, 45: Varo§ Cebrus.<br />
98 J1. Bosumu-Jlykau, Budun u eudunckusm candxcax npes 15-16 sex, Codus, 1975, 218<br />
= I, Bostmy-Jlykad, Budux). o<br />
¢ }91” Vizamijsmzvnri za istoriju naroda Jugoslavije 1, Beograd, 1955, 65 (= Vizantijski<br />
.z"‘Z,CQ'F_ Papazoglu, Srednjobalkanska plemena u predrimsko <strong>do</strong>ba, ANUBiH, Djela xxž,<br />
Centar za balkanološka ispitivanja 1, Sarajevo, 1969, 197 (= F. Papazoglu, Srednjobalkanska<br />
plemena). dtw 107.<br />
BogHHu-Jiykau, Buoun, .<br />
990 };1\ Bosnns-Jlykad, Budun, 77, 135; Miscellanea II, 1478-81, str. 126. –<br />
1 Itinerarum Antonini, ltinerarum Burdigalense ili Hierosolymitanum, Tabula<br />
Peutingeriana, Geograf Ravenatus, Hieroklov Synecdemus, Prokopijev De aed·(_'lcus i Bell:m<br />
Gothicum, Descriptio totius mundi, Notitia Dignitatum, Codex Theo<strong>do</strong>sianus, Codex<br />
Lustinianus. Zabelezio ga je Ammianus Marcellinus, Jordanes, Zosimus, Priscus, Olimpio<strong>do</strong>r<br />
i mnogi drugi.<br />
%2 Procop. Bell. Goth. 11 40
Change language