Gacovic Od romanskog stanovnistva do Rumuna Timocana (VII-XVI vek) knjiga III (1)

210 Slavoljub Gacović
od imena Galerijeve majke, Romule'*; Mep{čto!"" čiji naziv potiče od lat.
meridto „plandovati“; KamottBoeg'® (Trans-dierna,® Dpr. Dierna,
Tierna,""" Zernis,""" Zćpvno ') čiji se naziv može lako izvesti iz lat,
caput bovis „glava bika“; KooTpa Maptic'® čiji naziv potiče od lat.
castrum „tvrđava, kula“ i od imena rimskog boga rata, Mars; Aovkénpatov
1% čiji se naziv tumači od lat. ducis pratum „kneževa livada®; Tidvinv!”*
(Transdrobeta') „mostovi“ dolazi od lat. pons „most“; Appdra'®” čiji
naziv potiče od lat. armatus „oružan, opremljen“; Tipéva'® je od lat. gl.
timeo „brinuti se“; TovpiBeg' nosi naziv od lat. tures „kula“ i mogao bi se
identifikovati sa stanicom Turres; IIčrpec"" od lat. pe/ra „stena, kamen“;
Bivčui{oAw"! je po tumačenju Beševlijeva „Mali inograd“;
'KaoaoreAA6vopBo"? je složenica i tumači se od lat. castellum „grad“ i lat.
nove „novo, rieobično“; Mepiémovtede' je slozenica od lat. meridio
„plandovati“ i lat. ponte (rum. punte) „most“; TpedetetiAfoug' &iji naziv
potiče od lat. sloZenice tredete (lat. tredecim) „trinaest“ i filius „lipa“;
BikdvoBo' čiji naziv potiče od lat. složenice vicus „selo, dvorac“ i nove
„novo, neobično“; Kovptiave'® (Gerulatis'®) čiji se naziv tumači od lat.
"' Aur. Victor, Epit. 40, 15: Galerius autem fuit ortus parentibus agraris, pastor
armentarum unde ei cognomen Armentarius fuit; ortus Dacia Ripensi, ibique sepultus est;
quem locum Romulianum ex vocabulo Romulae matris apellaret.
1%5 proc. De aedif. IV 6.
1966 Aur. Victor, Epit. 40, 15.
% Proc. De aedif,, IV 4, ed. Haury, 124 — 22; lust., Nov. XI anno 535: sed Meridianus
(episcopus) quidem manet in Meridio, nulla ei communione cum Aquis servanda.
1% proc. De aedif. IV 6.
1% Not, dign. or. XLII 29.
1970 Tab, Peut. VI.
197! Not. dign. or. XLII 37.
192 proc. De aedif. IV 6. 5.
197 Proc. De aedif. IV 6; Hierocl. Synecd. 655.
1% Proc. De aedif. IV 6
1% proc. De aedif. IV 6
19% Not. dign. or. XV1, 24, 35
17 proc. De aedif. IV 6, 18
1% proc. De aedif. IV 6
1% proc. De aedif. IV 6
1% proc. De aedif. IV 4, ed. Haury 123, 47, Ad petras
198! proc. De aedif. IV 4, ed. Haury, 123, 49
"%2 Proc, De aedif. IV 4, ed. Haury, 123, 49
198 proc. De aedif. IV 4, ed. Haury, 124,23
1% Proc, De aedif. IV 4, ed. Haury, 124, 24
'%5 Proc, De aedif. IV 4, ed. Haury, 124, 27
1% Proc. De aedif. IV 4, ed. Haury, 124, 28
197 Tab. Peut. segm. V1
Romanizacija i romansko stanovnistvo Timocke zone (I-XVI vek) 211
slozenice ad quartam horam ,,0d četiri sata®; 'I6vAr6Baddon'® &iji naziv
se izvodi od lat. slozenice Iulio Valle „Juliev nasip“; IévtEag čiji se
naziv tumači od lat. pontias „naselje uz Pontes“, kao i mnogi drugi nazivi
naselja poput Viminacium-a,' Aureus Mons-a Transluco-a,
' Apyovéridi-a, ITGvtec-a i drugi. Navedeni nazivi naselja i kastela potvrda
su najneposrednijeg kontinuiteta (romanskog) stanovni§tva na prostoru
Timocke zone do kraja VI veka, a medu njima nalazimo manji broj onih
naziva iz Prokopijevog dela De aedificiis i turskih popisnih deftera koji
ukazuju na kontinuitet stanovnistva sve do XVI veka, a na jo§ manji broj
naziva koji su se odrzali do danas u toponimiji, hidronimiji itd. i koji
posredno ukazuju na nosioce tih jezickih reliktnih ostataka prohujalih
vekova na prostoru Timocke zone.
X 4. Nazivi naselja zabeleZeni u rimskim, kasnoantickim i ranovizantijskim
izvorima sa latinskom ili drugom nomenklaturom, a koji su, s
izmenjenom grafijom, zabeleZeni i u turskim popisnim defterima XV i XVI
veka, ali se nisu očuvali do danas, mogu biti dokaz kontinuiteta romanskog
stanovništva do kraja XVI veka.
Takav naziv je npr. Novae,!”! koji je zabeležen u turskim popisnim
defterima s grafijom Nova 1560. i s grafijom Novo, derven, 1586. u nahiji
Fetislam'®? i potiče od lat. priloga nove „novo, neobično“, a locira se na
ušću reke Čezave u Dunav.
t
Kastel Bpdpxedov, čiji naziv ima odraza u korenu ojkonima koji je u
turskom popisnom defteru zabeležen 1454/55. s grafijom Brakinova, a
1478/81. s grafijom Brekunovo (Svrljig = top. Brekinje, atar s. Manojlice,
opština Svrljig). % Koren u nazivu kastela Brarkedon - ojkonima Brakinova
je preindoevropski leksički · relikt koji se nalazi u arb. brak, bčrak
1 Proc, De aedif. IV 4, ed. Haury, 124,29
1989 broc. De aedif. IV 4, ed. Haury, 124, 30
0% p. Skok, Beitrdge zur trakisch-illyrischen Ortsnamenkunde, Zeitschr. fuar
Ortsnamenforschungeb VII (1931), 35, nap. 2. On smatra da je naziv latinski i dovodi ga u
vezu s vimen „vrba”. Naziv bi u tom slučaju bio u vezi s pleterom, koji je primenjivan u ranoj
arhitekturi. Bez obzira §to se osnovni element srece u toponomastici teritorije naseljene
Keltima, kao hidronim Vimen, pagus Viminaeus u Galiji, Viminacium u Spaniji koje nabraja
Holder ne zaboravimo da su i navedeni nazivi nastali na prostoru Rimske Imperije i da su i
oni mogli nastati od lat. vimen bez obzira na keltski nastavak —acium.
1991 4d Novas, Tab. Peut., segm. VII; Novas, Itin. Anton. 218, 1; Auxilium Novense, Not.
dign. or. XLI 23, 34; Nofag, Proc. De aedif. IV 6; Theoph. Simoc. Hist. VIII 34, 11;
Theoph. Chron. p. 281.
192 J, BoaHu-JIykau, Budun, 110; D. Bojanié-Lukag, Negotinska krajina, 104-105.
193" L Bosmmu-Jlykau, Budun, 78; Dušanka Bojanié, Fragmenti opSirnog popisa
Vidinskog sandzaka iz 1478-81. godine, MeSovita grada (Missellapea), 2, Beograd, Istorijski
institut, Grada, 11, Beograd, 1973, 138, nap. 58 (čita se i Brekunovo) (= Missellanea II, 1478~
81).