Gacovic Od romanskog stanovnistva do Rumuna Timocana (VII-XVI vek) knjiga III (1)
VI Nastanak i razvoj romanskog/rumunskog jezika i (supstratni) leksički ostaci ovog u prizrensko- timočkom dijalektu kao pokazatelji kontinuiteta Vlaha/Rumuna na prostoru Timocke zone VI - 1. Jezik Vlaha/Rumuna Timotke zone uvodne napomene VI 2. Istorijski izvori o podunavskom latinitetu i nastanku rumunskog jezika VI 3. Leksika Vlaha/Rumuna Timočke zone VI 4. Formiranje leksike - Izvedene ili nasleđene leksike VI 5. Morfologija rumunskog jezika VI 6. Grčke pozajmice u latinskom i rumunskom jeziku VI 7. Slovenske pozajmice u latinskom rumunskom jeziku i obratno VI 8. Turske pozajmice u rumunskom jeziku VI 9. Druge leksi¢ke pozajmice VII Fonetika rumunskog jezika . VIII Balkanizmi i leksički ostaci rumunskog jezika u prizrensko-timočkom dijalektu i argoima na _ prostoru Timok-Osogovo-Sara IX Onomastika Vlaha kao pokazatelj romaniteta na Balkanu sa posebnim osvrtom na Timočku zonu IX 1. Lična imena Braničevskog subašiluka 1467 godine IX 2. Lična imena Vidinskog sandžaka po popisu iz 1478/81. godine X Romansko/Rumunsko i drugo stanovništvo Timočke zone u svetlu toponomastike
VI Nastanak i razvoj romanskog/rumunskog jezika i (supstratni) leksički ostaci ovog u prizrensko- timočkom dijalektu kao pokazatelji kontinuiteta Vlaha/Rumuna na prostoru Timocke zone
VI - 1. Jezik Vlaha/Rumuna Timotke zone uvodne napomene
VI 2. Istorijski izvori o podunavskom latinitetu i nastanku rumunskog jezika
VI 3. Leksika Vlaha/Rumuna Timočke zone
VI 4. Formiranje leksike - Izvedene ili nasleđene leksike
VI 5. Morfologija rumunskog jezika
VI 6. Grčke pozajmice u latinskom i rumunskom jeziku
VI 7. Slovenske pozajmice u latinskom rumunskom jeziku i obratno
VI 8. Turske pozajmice u rumunskom jeziku
VI 9. Druge leksi¢ke pozajmice
VII Fonetika rumunskog jezika . VIII Balkanizmi i leksički ostaci rumunskog jezika u prizrensko-timočkom dijalektu i argoima na _ prostoru Timok-Osogovo-Sara
IX Onomastika Vlaha kao pokazatelj romaniteta na Balkanu sa posebnim osvrtom na Timočku zonu
IX 1. Lična imena Braničevskog subašiluka 1467 godine
IX 2. Lična imena Vidinskog sandžaka po popisu iz 1478/81. godine
X Romansko/Rumunsko i drugo stanovništvo Timočke zone u svetlu toponomastike
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
396 Slavoljub Gacović<br />
j<br />
jedne <strong>do</strong> druge grupe migranata. Na primer, posle naseljavanja Gota krajem<br />
IV <strong>vek</strong>a u <strong>do</strong>lini Timoka stvorila se, zajedno sa starosedelačkim romanizovanim<br />
stanovništvom, posebna zajednica u kojoj su se osvajanja rimske<br />
civilizacije pomešala sa elementima kulture Cerniahov-Santana de Mures<br />
(str. 128). Isto se dešava i u narednim <strong>vek</strong>ovima, kada pod pritiskom Avara i,<br />
još više, Bugara, rimska vlast nije bila poljuljana, kada su „mali gra<strong>do</strong>vi —<br />
kaže autor — retko padali u ruke neprijatelja i isključivo u kratkim<br />
periodima“ (str. 135). Nakon ovih konstatacija <strong>do</strong>ktorant Slavoljub Gacović<br />
pokazuje da je u poteškoćama izazvanim varvarskim invazijama, Zivot<br />
rimskog stanovništva obnovljen (str. 138), činjenica koja je potvrđena<br />
brojnim arheološkim otkrićima i oživljavanjem monetarng opticaja.<br />
U <strong>III</strong> poglavlju, pod nazivom Materijalna i duhovna kultura Timočke<br />
zone pod rimskom vlašću <strong>do</strong> nastanjivanja slovenskih plemena na Balkansko<br />
poluostrvo, autor ističe, na osnovu istorijskih informacija, značajnu ulogu<br />
puteva, naseljavanja, žive ekonomije i, posebno, hrišćanstva i uređenja<br />
crkava u procesu romanizacije starosedelačkog stanovništva. Da ne govorimo<br />
o važnosti vojnih saobraćajnica i podizanju mnogih usputnih stanica i<br />
naselja koja su služila kao mesta za odmor, hranu, da štite putnike i trgovce,<br />
itd., kao i širenje hrišćanstva posle Decijevih progona (Decius) sredinom <strong>III</strong><br />
<strong>vek</strong>a i uređenje episkopija, mitropolija u velikim gra<strong>do</strong>vima kao što su<br />
Viminacium, Ratiaria, Heraclea, Serdica i Skupi (str. 236), koji su od 14.<br />
jula 421. bili pot&injeni u crkvenom smislu Konstantinopolju (Constantinopolis).<br />
Za vreme cara Justinijana I (527-565) Isto¢ni Ilirik (Iliricum) bio je<br />
podeljen, na osnovu demografske strukture, na dva crkvena regiona jednakih<br />
prava, koja odgovaraju uredenju dveju dieceza: Dakija (Dacia), pretezno<br />
latinska sa sedištem u gradu Pva Justinijana (lustiniana Prima) pod nadležnošću<br />
Rima, i Mace<strong>do</strong>nia sa grčkim obeleZjima, podredena Konstantinopolju.<br />
Poglavlje IV: Istorijski <strong>do</strong>gadaji i stanovništvo Timočke zone od<br />
nastanjivanja slovenskih plemena <strong>do</strong> <strong>do</strong>laska Turaka Osmanlija na<br />
Balkansko poluostrvo, je najobomnije. Bogatstvo informacija daje mogućnost<br />
<strong>do</strong>ktorantu da sa jedne strane analizira <strong>do</strong>gađaje u kojima je učestvovao<br />
Timočki region tokom osmog <strong>vek</strong>a, a sa druge strane evoluciju i odnose<br />
<strong>romanskog</strong>/rumunskog stanovniitva iz iste zone sa Slovenima, Srbima,<br />
Bugarima i Turkmenima: Pečenezima, Uzima i Kumanima. Ovo potvrduje<br />
¢injenicu da je, u manjoj ili vecoj meri, stanovništvo u <strong>do</strong>lini Timoka bilo<br />
obuhvaéeno i da je evoluiralo od kraja <strong>VII</strong> <strong>vek</strong>a pa <strong>do</strong> kraja XIV <strong>vek</strong>a unutar<br />
granica Bugarskog carstva, i da je od 1396. posle osvajanja Vidina, bilo pod<br />
upravom Osmanskog carstva.<br />
Istorijski zapisi daju moguénost autoru da posmatra sadraj njihove<br />
evidencije koji razlikuje rimsko stanovnistvo, koji su fomirali politeia,<br />
Romanizacija i romansko stanovnistvo Timocke zone (I-<strong>XVI</strong> <strong>vek</strong>) 397<br />
odnosno politicku i pravnu zajednicu, i paideia — kulturnu zajednicu koja se<br />
razlikuje od varvarskog sveta, koji formiraju poliarhia. Sjedinjavanjem ovih<br />
poslednjih <strong>do</strong>velo je <strong>do</strong> formiranja novog naroda, koji je pod Kuver—pm<br />
nazvan, u regionu kojim se <strong>do</strong>ktorant bavi, Sermisiani, koji se uporeduje s<br />
terminom Franci, kojim se definie stanovni§tvo carstva Karla Velikog.<br />
Ovim se moZe objasniti zbog čega narativni izvori ne pominju u Timočkoj<br />
zoni postojanje Sklavinija, polititke formacije u kojima su bili organizovani<br />
nezavisni Sloveni.<br />
Vizatijski, latinski i drugi pisani izvori iz XI-XIV <strong>vek</strong>a, kao i knjige<br />
turskih popisa iz XV-<strong>XVI</strong> <strong>vek</strong>a, beleže, u zoni Timoka, prisustvo antroponima,<br />
hidronima, toponima koji nose obeleZja rumunske leksike, <strong>do</strong>kaz<br />
brojnog „hrišćanskog <strong>stanovnistva</strong>, pre svega neolatinskog, zatim <strong>romanskog</strong><br />
odnosno rumunskog, u velikom mnoštvu Slovena“ (str. 401).<br />
U poslednjem poglavlju: Romanski/rumunski lingvisticki elementi i<br />
njihovi uticaji kao pokazatelji kontinuiteta Rimljana/<strong>Rumuna</strong> u Timockoj<br />
zoni <strong>do</strong>ktorant pokazuje na osnovu brojnih istorijskih informacija, antroponima,<br />
hidronima i toponima, starost ,kontinuiteta i gustine naseljenosti<br />
romansko/rumunskog <strong>stanovnistva</strong>“ (str. 730) u Timočkom regionu.<br />
Zaključci <strong>do</strong>ktorske teze daju moguénost Slavoljubu Gacoviéu da na<br />
kraju nauénog pristupa prema timo&kim Rumunima, istakne <strong>do</strong>prinos rimske<br />
vojske i ekonomskih aktivnosti kod romanizacije starosedelackog stanovništva<br />
iz Mezije, razvoj odnosž koji su uspostavljeni tokom <strong>vek</strong>ova izmedu<br />
rimskog i varvarskog <strong>stanovnistva</strong>, zavrSenih sa „pojavom novog naroda<br />
nazvan Sermisiani, koji su u istorijskim izvorima nazvani Blachii ac<br />
pastores romanorum' (str. 739).<br />
Konaéno, autor smatra da se vremenom ,romansko stanovnitvo sa<br />
ovih teritorija, kao i sa drugih prostora Balkanskog poluostrva, naziva Vlasi<br />
što očigledno ne predstavlja drustvenu kategoriju ve¢ romanski entitet” (str.<br />
747).<br />
Radu je na kraju <strong>do</strong>dat i obimni spisak izvora i korišćene literature<br />
tokom predstavljanja istraZivanja, koji odaje visok stepen u kome <strong>do</strong>ktorant<br />
savladava temu.<br />
Smatram da, posle pazljivog &itanja <strong>do</strong>ktorske teze Slavoljuba Gacoviéa,<br />
ona predstavlja vazan nauéni <strong>do</strong>prinos ka boljem razumevanju istorije<br />
timo&kih <strong>Rumuna</strong>.<br />
Pojedinaéne primedbe, koje se mogu napisati na rubovima rada, su<br />
beznačajne u odnosu na nauéni <strong>do</strong>prinos koji je autor <strong>do</strong>ktorske teze poklonio<br />
istoriografiji.<br />
Doktorska teza Slavoljuba Gacovi¢a, preporucuje istoriju kao poziv, i<br />
ispunjava Zeljene uslove, na osnovu &ega, autor trazi da mu se <strong>do</strong>deli titula<br />
<strong>do</strong>ktora istorije.
Change language