Gacovic Od romanskog stanovnistva do Rumuna Timocana (VII-XVI vek) knjiga III (1)

216 Slavoljub Gacović
*Panddn
/ *Bandun > Stbug. *soyAm NG / *BRAŽIHA > *BBABING > *BA'BIN >
*BAHH > grč. Bio(vnc > novobug. Pidin"" žšto je, po našem mišljenju više
plod spekulacije, jer autorka potpuno zapostavlja već postojeći tračko-dački
naziv grada Ad Malum. Postoji još jedna originalna etimologija koju iznosi
'Valov, po kojoj se srednjovekovna forma BRARIHk ne vezuje s antičkim
imenom Bononia, već je nastala od slov. BAAH, BAABHh „drveni sudovi s
cilindričnom formom; kace, bačve“, pretpostavljajući da, dolaskom na
Balkan, Sloveni nisu imali u svom jeziku reč za kule koje su bile
najupečatljivije u zidinama ranovizantijske Bononije, a koje su im po formi
ličile na drvene sudove (V. Valov vrši uporedenje imena s. BR&AHHo, sada s.
Badino kao da je dubletna forma za ime sxazms)."* Ova etimologija se
najpre bazira na pretpostavci da Sloveni nisu imali u svom jeziku reč za
kule, a zatim i na asocijativnom nadevanju imena antičkom utvrdenju na
osnovu kula koje su prozvane kace ili bačve. Takav primer ostaje usamjen u
istoriji, pa samim tim i nedovoljno potkrepljen. Sloveni, uostalom, dolaze u
kontakt sa istim ili sliénim kulama drugih gradova, najpre na donjem
Dunavu pa bi se takvo asocijativno imenovanje gradova pre moglo očekivati
u provinciji Moesia Secunda, a ne u Dacia Ripensis.
O visevekovnom kontinuitetu (romanskog) stanovnistva govore i
sledeci antički i rano-vizntijski nazivi naselja: ®Awpevriove!, koji se
izvodi od lat. Li. Florentius, a locira kod danasnjeg sela Florentin u
Bugarskoj koje je u turskim popisnim defterima 1454/55. zabeleZeno kao
utvrdenje s grafijom Filurdin u nahiji Vidin'"* čija je osnova izmenjena
zbog turske ortografije i ditografije turskih pisara.
Naziv Prokopijevog kastela *AASovec potiče od germ. Li.
Ald(erm)ann i očuvao se u nazivu ojkonima koji je u turskim defterima
takode zabeleZen 1454/55. s izmenjenom grafijom Haldance od rum. 1.i.
Haldan (< rum. haldan „izdanak konoplje zasaden izmedu redova
kukuruza“!'), 1560. s grafijom Haldince od rum. li. /H/aldin'*® (upor.
rum. Li. Ald, Alde, Aldea, Aldes, Aldisor i toponime Magura Aldei, Radiul
Aldea u Rumuniji i top. Aldea u gradu Jasi; u Srbiji top. Aldabucinica,
- ___ __ ___
' M. Hukonosa, /ćav 6bnpoca 3a usemo Ha 2pad BuOu, Ussecns a mysente B
Ceseposanazsa Barapis 14 (1988), 77-0
it B. Buios, Ms ucmopusma a Ceseposanadna Bureapus npes pannomo
cpednesexosue, Masecran Ha my3eute B Ceseposananna Buirapus 8 (1983), 135-137.
7 Proc, De aedif,, 1V 4.
"5 11, BoaHHu-JIykau, Budun, 76, 81, 82, 85.
""" lorgu lordan, Dicfiomar al numelor de familie romdnegti, Bucuresti, 1983, 235
(Haldan) (= lorgu lordan, Dictionar).
" Miscellanea 11, 1478-81, 159. , Aldin sin Davida.
Romanizacija i romansko stanovnistvo Timocke zone (I-XVI vek) 217
inski i ojkonim Aldina Reka, te hidronim Aldinacka }'?eka.”“"·), u
:;:Ii;lis}“liirg:l](.:‘gj Danas je to s. Aldinac gde su inače ubicirani materijalni
i navedenog kastela. · |
Dsmm]\l:;lzviv kastgela Bovpdomneg očuvan je u ojkonimu s gačjnm Buru_z_ivmo3
1454/55, 1560 i Burdin, 1478/81. (danas selo ?urdzmo u svrlfusko_y
opstini) " zabeležen u turskim defterima. Poznato je mnogo to.pgmrlx(\a":
istočnoj Srbiji s osnovom burd- i bord-, ka'o Burdelj, Bf)r·delj iz koji
proističu oblici Burdej, Bordej, što na Ssmp. i bug. u svojoj osnovi ima
značenje „koliba“. Osnova burd-, bord- u istom značenju nalazi se Jqš u r;n:i
bordei, burđij i burđej, u mad. bordely (Sikulci i Čango-MaQan) ·10 ol
erdeljskih Sasa. Ako se uzme da je rum. bordei (prema plu‘r‘alu) 1d§n§1cno Ž
bordel na Siciliji i stfran. bordel iz XII veka ,,nastan;nba_, pozajmica o
gotskog, a ne franackog bord-, na Balkanu, a u bug. i srp. flo danas (‘J;i/:
osnova nema metateze likvida, onda je prob!em rešen u kor!st romanskih
jezika!! i kontinuitetu romanskog stano]le:slštva. U Remezianskoj ;egul
poznat je kastel Burdomina (Boupddpive), au Ga}m kastel Burdzgq' ens;
grad Gala“, danasnji grad Bordo u Francuskoj, zatim kastel u Traklux ko
i”ilipopolisa (danasnji Plovdiv < trač. Pulpudeva), f]u]:žiipara (Boupčdmyo·tpu)
ili Burdipta opet s osnovom burd- ,,graclt tvrđava“, " Po svemu su le(:m, xia
dobrom smo putu da dokažemo kako je osnova bu»id- u nazivu kastela
Burdopes isto što i osnova burd- u nazivu kastela Burdzgglgn{e, s °SP°V'1""Č
značenjem „grad, tvrđava“, dok Bruga osnova -opes u našoj smtag-n:x nli(z azi
od traé. op, ap ,voda, potok, izvor“ (\{Ro·r. rum.. apd ··"*?Š?_ L oN i
Justinijanov kastel Kdoo-wmneg u Makedom_;{ i Agupti-onec u Iliriji ~ ). \ F
osnovu toga, kastel Burdopes bi rrebaq blt: grad pored neke vode ili
i 1148 žto je i potvrdeno rekognosciranjem terena. .
lzvoniI!)okaz oJkorKinuitetu je i naziv kastela Kli\'filk.ap očuvan u ojkonimu
koji je u turskim defterima zabeležen 1454/55. s grafijom {(an·dalqe, a 1?20:
s grafijom Kandilice, u nahiji Timok, danas selo Kandalica u knjaževačkoj
144 3. Gacović, Erimologija neslovenskih osnova u ojkonimiji vidinskog sandžaka XV i
XVI veka, Zaječar, 1993, 91 (= S. Gacović, Erimologija neslovenskih osnova).
112 L Boniu-JIykau, Budun, 80, 108 . ” .
la IlLid, 5;32, 136}:KDu§anka Bojanić, Fragmenti iz zbirnog popisa v,dmskggl.;angžaka iz
1466. godine, Mešovita grada (Miscellanea) 1I, Istorijski institut, Grada, knj. 1, Beograd,
1973, 161 (= Miscellanea 11, 1466).
1144 P. Skok, Etimologijski rjecnik 1, 239.
15 Vizantijski izvori 1, 44. LO
1146 Zbornik Konstantina Jirečeka 1, 80. i . ·
147 F.fll:::)azogln, Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba, ANUBih, Djela, k;]u.
XXX, Centar za balkanoloska ispitivanja, knj. 1, Sarajevo, 1969, 60 (= Fanula Papazoglu,
jobalkanska plemena). BE .
Sm'i"gon Pa:azoglu, Srednjobalkanska plemena, 60; S. Gacović, Etimologija neslovenskih
osnova, 34, nap. 124.